Từ Hướng dẫn năm 1999 của Hiệp hội Dược sĩ Hệ thống Y tế Hoa Kỳ (ASHP) về dự phòng loét do stress, đến nay, sau 25 năm, Hiệp hội Hồi sức Hoa Kỳ (SCCM) và Hiệp hội Dược sĩ Hệ thống Y tế Hoa Kỳ (ASHP) đã thống nhất cập nhật hướng dẫn phiên bản mới.
Hướng dẫn phiên bản mới có nhiều sự thay đổi quan trọng từ xác định các yếu tố nguy cơ cũng như lựa chọn thuốc dự phòng loét do stress: Thở máy, đa chấn thương, dinh dưỡng đường tĩnh mạch không còn được xem là yếu tố nguy cơ. Thuốc ức chế bơm proton (PPI) không còn được ưu tiên hơn thuốc kháng histamin H2 (H2RA) trong dự phòng loét do stress. Chúng tôi xin được tóm tắt các điểm chính của hướng dẫn phiên bản mới trong bài sau.
- Một số thuật ngữ sử dụng trong bài:
Xuất huyết tiêu hóa trên rõ ràng: bất kỳ tình trạng xuất huyết nào có triệu chứng và dấu hiệu của tình trạng chảy máu đang hoạt động, bao gồm nôn ra máu, đại tiện ra máu hoặc đại tiện phân đen.
Xuất huyết tiêu hóa trên quan trọng về mặt lâm sàng: bất kỳ tình trạng xuất huyết nào gây mất ổn định huyết động hoặc cần phải truyền dịch.
- Các khuyến cáo về dự phòng xuất huyết tiêu hóa do stress trên bệnh nhân hồi sức:
1. Bệnh nhân hồi sức có bệnh lý đông máu, sốc, hoặc bệnh gan mạn được coi như có nguy cơ XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng.
2. Nuôi dưỡng đường tiêu hóa làm giảm XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng ở bệnh nhân hồi sức so với việc không nuôi dưỡng đường tiêu hóa.
3. Bệnh nhân hồi sức có bệnh lý đông máu, sốc, hoặc bệnh gan mạn được coi như có nguy cơ XHTH trên rõ ràng.
4. Thực hành dự phòng loét tiêu hóa do stress trên bệnh nhân hồi sức có yếu tố nguy cơ để dự phòng XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng.
5. Thực hành dự phòng loét tiêu hóa do stress trên bệnh nhân hồi sức thần kinh để giảm XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng.
6. Thực hành dự phòng loét tiêu hóa do stress trên bệnh nhân hồi sức nuôi ăn đường tiêu hóa và có ≥ 1 yếu tố nguy cơ để giảm XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng.
7. Không thực hành dự phòng loét tiêu hóa do stress trên bệnh nhân hồi sức nuôi ăn đường tiêu hóa và có nguy cơ thấp XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng.
8. Nên sử dụng PPI hoặc H2RA như là các thuốc first-line để dự phòng loét tiêu hóa do stress ở bệnh nhân hồi sức có yếu tố nguy cơ XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng.
9. Các thuốc dự phòng loét tiêu hóa do stress có thể sử dụng đường tĩnh mạch hoặc đường uống
10. Nên sử dụng các thuốc dự phòng loét tiêu hóa do stress ở mức liều thấp.
11. Bệnh nhân hồi sức có yếu tố nguy cơ XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng nên được dừng dự phòng loét do stress khi các yếu tố nguy cơ không còn và nên dừng trước khi chuyển ra khỏi ICU để ngăn ngừa việc kê đơn không hợp lý.
12. Bệnh nhân hồi sức không có yếu tố nguy cơ XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng, đang được sử dụng các thuốc dự phòng loét do stress trước khi vào ICU, nên xem xét lại chỉ định các thuốc này và cân nhắc việc ngừng thuốc.
13. Bệnh nhân hồi sức có yếu tố nguy cơ XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng, đang được sử dụng các thuốc dự phòng loét do stress trước khi vào ICU, cần được cân nhắc giữa việc đổi về các thuốc ưu tiên dự phòng loét do stress và chỉ định dự phòng loét do stress trước khi vào ICU.
- Bảng tóm tắt:
Các khuyến cáo của SCCM/ASHP về dự phòng xuất huyết tiêu hóa do stress trên bệnh nhân hồi sức được tóm tắt trong bảng sau.
Bảng 1. Tóm tắt các khuyến cáo của SCCM/ASHP về dự phòng xuất huyết tiêu hóa do stress trên bệnh nhân hồi sức
|
Yếu tố nguy cơ XHTH trên ở bệnh nhân hồi sức |
- Có bệnh lý đông máu. - Bệnh nhân sốc. - Bệnh gan mạn. |
|
Các trường hợp bệnh nhân hồi sức cần dự phòng loét do stress |
- Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ. - Bệnh nhân hồi sức thần kinh. - Nuôi ăn đường tiêu hóa và và có ≥ 1 yếu tố nguy cơ. (Không dự phòng loét do stress ở bệnh nhân nuôi ăn đường tiêu hóa và có nguy cơ thấp XHTH trên quan trọng về mặt lâm sàng do việc đồng thời dự phòng loét so stress và nuôi ăn tiêu hóa có thể làm "gia tăng nguy cơ viêm phổi" ở bệnh nhân) |
|
Lựa chọn thuốc dự phòng loét do stress |
PPI hoặc H2RA được xem là first-line. |
|
Chế độ liều, cách dùng và thời gian dùng |
Nên sử dụng các thuốc dự phòng loét do stress ở mức liều thấp. Dùng đường tĩnh mạch hoặc đường uống. Ngừng thuốc khi bệnh nhân không còn các yếu tố nguy cơ. Đánh giá lại các yếu tố nguy cơ và chỉ định dự phòng loét do stress khi bệnh nhân ra khỏi ICU, và khi bệnh nhân vào ICU mà đang sử dụng các thuốc dự phòng loét do stress. |
Biên soạn: DS. Lê Minh Hồng - Khoa Dược, Bệnh viện TWQĐ 108