Từ năm 2009, kỹ thuật chụp PET/CT tại Việt Nam với dược chất phóng xạ duy nhất là 18F-FDG được sản xuất từ các trung tâm cyclotron. Tuy nhiên, chụp PET/CT sử dụng 18F-FDG là chất tương tự như glucose nên chỉ đánh giá các tổn thương ác tính tăng chuyển hoá đường nên có một số hạn chế như không đặc hiệu đối với từng lại ung thư và có tỷ lệ dương tính giả do viêm … Để khắc phục điều đó, người ta sử dụng các dược chất phóng xạ đặc hiệu với từng loại ung thư (tumor-specific radiopharmaceutical) trong chụp hình PET/CT. Theo xu hướng này, đồng vị Gallium-68 (68Ga) gắn với các peptide đặc hiệu như PSMA (kháng nguyên màng đặc hiệu tiền liệt tuyến: Prostate-Specific Membrane Antigen) hoặc gắn với các thụ cảm thể somatostatin (68Ga-DOTATATE) trong u thần kinh - nội tiết đã được nghiên cứu. Những dược chất này đã được các cơ quan quản lý dược phẩm hàng đầu trên thế giới như FDA (Mỹ) và EMA (Châu Âu) phê duyệt do đã được chứng minh tính ưu việt trong chẩn đoán sớm, định vị chính xác tổn thương và hỗ trợ lựa chọn phác đồ điều trị hiệu quả ở các bệnh lý về ung thư tuyến tiền liệt và u thần kinh nội tiết.
Bộ tổng hợp 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE tại Khoa Y học hạt nhân, Bệnh viện TWQĐ 108
Nhận thấy nhu cầu cấp thiết và tiềm năng ứng dụng rộng rãi của kỹ thuật này, Bệnh viện TWQĐ 108 đã chủ động triển khai nghiên cứu, học tập và làm chủ quy trình pha chế các dược chất phóng xạ 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE ngay tại Khoa Y học hạt nhân và trung tâm cyclotron. Đây là một nỗ lực mang tính chiến lược, giúp đưa Việt Nam tiệm cận trình độ y học hạt nhân tiên tiến của thế giới. Năm 2024, được sự hỗ trợ của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) thông qua dự án hợp tác kỹ thuật VIE/6033, các dược sĩ, kỹ sư và bác sĩ của Khoa Y học hạt nhân đã tích cực học tập, nghiên cứu các quy trình chuẩn quốc tế và đã pha chế thành công 2 loại dược chất phóng xạ 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE tại Bệnh viện TWQĐ 108. Các sản phẩm đạt yêu cầu về hiệu quả, đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kiểm nghiệm theo Dược điển Châu Âu và Hoa Kỳ, đảm bảo an toàn cho người bệnh và có độ chính xác cao trong chẩn đoán. Từ tháng 10 năm 2024, hai loại thuốc phóng xạ trên đã chính thức được Bệnh viện TWQĐ 108 phê duyệt triển khai ứng dụng lâm sàng (theo Quyết định số 6553/QĐ-BV và 780/QĐ-BV), mở ra một bước tiến mới trong chẩn đoán ung thư tại Bệnh viện cũng như ở Việt Nam.
Các dược sĩ thao tác pha chế dược chất phóng xạ tại Hotcell đạt các tiêu chuẩn và đảm bảo điều kiện an toàn bức xạ.
Tính đến thời điểm hiện tại, Bệnh viện TWQĐ 108 là một trong hai cơ sở y tế duy nhất tại Việt Nam có đủ điều kiện về nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất và chuyên môn để pha chế và thực hiện kỹ thuật chụp hình PET/CT với 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE. Đây là những kỹ thuật không chỉ đòi hỏi hệ thống máy móc hiện đại như máy phát đồng vị 68Ge/68Ga, hệ thống hotcell đảm bảo an toàn phóng xạ, bộ tổng hợp … mà còn yêu cầu đội ngũ cán bộ y tế có trình độ chuyên môn cao, am hiểu sâu về y học hạt nhân, hóa dược phóng xạ và kỹ thuật kiểm nghiệm chất lượng.
Việc làm chủ được kỹ thuật tiên tiến này giúp Bệnh viện TWQĐ 108 khẳng định vị thế là trung tâm y học hạt nhân hàng đầu cả nước, đóng vai trò quan trọng nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, đặc biệt là trong lĩnh vực chẩn đoán ung thư. Triển khai thường quy kỹ thuật chụp PET/CT với 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE mang lại nhiều lợi ích quan trọng:
- Giúp chẩn đoán chính xác giai đoạn và phát hiện tái phát sớm ung thư ung thư tuyến tiền liệt và u thần kinh nội tiết. So với các phương pháp hình ảnh truyền thống, PET/CT với các dược chất mới này có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn, giúp phát hiện những tổn thương nhỏ, đánh giá di căn chính xác, hỗ trợ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả.
- Người bệnh được tiếp cận phương pháp chẩn đoán hiện đại mà không cần phải ra nước ngoài, tiết kiệm chi phí, tránh lãng phí thời gian, công sức. Trước đây, nhiều người bệnh lựa chọn sang Singapore, Thái Lan hoặc Australia để thực hiện kỹ thuật PET/CT với 68Ga với chi phí rất cao, từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng. Hiện nay, người bệnh có thể thực hiện tại Bệnh viện TWQĐ 108 với mức chi phí hợp lý hơn nhiều lần, giảm đáng kể gánh nặng tài chính.
- Thành công trong pha chế và ứng dụng PET/CT với 68Ga-PSMA, 68Ga-DOTATATE cũng là tiền đề quan trọng để Bệnh viện phát triển, hướng tới các kỹ thuật chẩn đoán kết hợp điều trị (theranostics), điều trị đích bằng thuốc phóng xạ trong y học hạt nhân trong tương lai như sử dụng 68Ga/177Lu-PSMA trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt, 68Ga/177Lu-DOTATATE trong điều trị u thần kinh - nội tiết.
Việc triển khai thường quy kỹ thuật PET/CT với 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE tại Bệnh viện TWQĐ 108 cũng là một dấu mốc quan trọng trong quá trình hiện đại hóa nền y học Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực y học hạt nhân và điều trị ung thư. Đây không chỉ là thành tựu chuyên môn của đội ngũ y bác sĩ và dược sĩ Bệnh viện mà có ý nghĩa sâu sắc mang công nghệ hiện đại đến gần hơn với người bệnh, giảm chi phí điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng.
DS CKII. Nguyễn Thị Kim Dung
Khoa Y học hạt nhân, Bệnh viện TWQĐ 108
