Truyền hóa chất rất dễ gây mệt mỏi. Đây cũng là tác dụng phụ phổ biến nhất, có thể xảy ra với 71% người bệnh đang điều trị ung thư bằng phương pháp hóa trị liệu. Mệt mỏi thường xảy ra do cơ thể bị suy yếu miễn dịch và hiện tượng này có thể kéo dài liên tục vài tuần đến vài tháng sau khi truyền hóa chất.
Tại sao truyền hóa chất gây ra tác dụng phụ?
Truyền hóa chất gây tác dụng phụ vì các loại thuốc hóa trị không thể phân biệt được giữa tế bào ung thư và tế bào khỏe mạnh, tấn công vào những tế bào khỏe mạnh có tốc độ phân chia nhanh tương tự như tế bào ung thư, chẳng hạn như: tế bào niêm mạc miệng, dạ dày, tóc và hệ miễn dịch.
Một số tác dụng phụ của truyền hóa chất thường gặp
Hầu hết người bệnh ung thư khi được chỉ định hóa trị liệu đều phải trải qua ít nhất một hoặc nhiều tác dụng phụ. Nhìn chung, biến chứng vì truyền hóa chất ung thư có thể rất đa dạng, trong đó bao gồm một số dấu hiệu phổ biến sau:
Mệt mỏi: Cơ thể cần nhiều năng lượng để hồi phục sau truyền hóa chất vì hệ miễn dịch bị suy yếu toàn diện;
Rụng tóc: Tế bào nang tóc phân chia nhanh nên cũng là đối tượng bị thuốc hóa trị tấn công;
Loét miệng: Thuốc hóa trị gây loét miệng vì tế bào niêm mạc miệng cũng là một trong những tế bào phân chia nhanh, khiến thuốc hóa trị “hiểu nhầm” là tế bào ung thư.
Nôn mửa, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa: Thuốc hóa trị gây nôn mửa, buồn nôn vì nó ảnh hưởng tiêu cực đến niêm mạc dạ dày, ruột non; từ đó, kích thích người bệnh bị rối loạn tiêu hóa (tiêu chảy, táo bón) và chậm hấp thu.
Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Hóa trị gây suy yếu hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và khiến người bệnh dễ bị sốt, cảm cúm, viêm hô hấp hoặc dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa.
Phương pháp giảm tác dụng phụ của truyền hóa chất
Có nhiều cách khác nhau để giảm tác dụng phụ của hóa chất điều trị ung thư. Những phương pháp này bao gồm:
Dùng thuốc theo y lệnh của bác sỹ chuyên khoa
Dinh dưỡng khoa học: Chế độ ăn uống cân đối, đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường ăn các loại thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc , rau củ , trái cây, đâu hạt, các loại bánh mì và uống đủ nước có thể giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn sau mỗi chu kỳ điều trị, góp phần làm giảm tác dụng phụ như mệt mỏi, chán ăn, sụt cân, khó tiêu và suy nhược.
Vận động và tập thể dục: Các hoạt động thể chất nhẹ nhàng như đi bộ, yoga,… có thể giúp giảm mệt mỏi và cải thiện tâm trạng.
Hỗ trợ tâm lý: Tư vấn sức khỏe tâm lý, thiền, vẽ tranh, nghe nhạc hoặc theo đuổi những sở thích lành mạnh khác có thể giúp giảm căng thẳng và mệt mỏi sau khi truyền hóa chất.
Chăm sóc da: Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da an toàn, không chứa hương liệu có thể giúp giảm khô, ngứa hoặc kích ứng trên da.
Việc hiểu đúng về hóa trị sẽ giúp người bệnh và người nhà chuẩn bị tâm lý vững vàng hơn trong suốt quá trình điều trị. Với sự phát triển của y học hiện đại, hy vọng và cơ hội hồi phục của bệnh nhân ung thư ngày càng khả quan. Chăm sóc toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần chính là chìa khóa giúp hành trình điều trị nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. Chúc các bệnh nhân ung thư luôn mạnh mẽ, lạc quan và điều trị đạt kết quả tốt.
Nguồn tài liệu tham khảo: Viện Ung thư quốc gia Hoa Kỳ. Chemotherapy to Treat Cancer. Link: https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/types/chemotherapy
Lê Luyến, Yến Vũ - Khoa Huyết học lâm sàng, Bệnh viện TWQĐ 108