ONJ có thể gây đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Hình ảnh hoại tử xương hàm ở vị trí răng cửa và răng nanh hàm dưới.
Cơ chế bệnh sinh phức tạp
Cơ chế bệnh sinh của ONJ vẫn chưa được hiểu đầy đủ, nhưng có một số yếu tố được cho là có vai trò quan trọng. Bisphosphonate ức chế sự hủy xương, làm giảm quá trình tái tạo xương và giảm nguồn cung cấp máu đến xương. Điều này có thể dẫn đến tình trạng xương bị tổn thương không thể tự phục hồi, đặc biệt là ở xương hàm và tỷ lệ cao là xương hàm dưới, nơi có mật độ xương cao và thường xuyên chịu tác động của lực nhai.
Các yếu tố nguy cơ
Một số yếu tố nguy cơ đã được xác định có liên quan đến sự phát triển của ONJ, bao gồm:
* Sử dụng bisphosphonate liều cao hoặc kéo dài
* Nhổ răng hoặc phẫu thuật nha khoa khác như cắm ghép implant, mổ nang do răng…
* Vệ sinh răng miệng kém
* Các bệnh lý toàn thân như tiểu đường, ung thư, suy giảm miễn dịch
* Hút thuốc lá
- Một số loại thuốc bisphosphonate phổ biến: Fosamax, Fosamax plus, Zomecta
Chẩn đoán và điều trị:
Chẩn đoán ONJ dựa trên các triệu chứng lâm sàng, khám thực thể và chẩn đoán hình ảnh. Các triệu chứng thường gặp bao gồm đau, sưng, lộ xương và nhiễm trùng ở vùng hàm, đặc biệt sau can thiệp phẫu thuật.
Điều trị ONJ thường bao gồm:
* Sử dụng kháng sinh để kiểm soát nhiễm trùng
* Súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn
* Phẫu thuật cắt lọc xương hoại tử (trong trường hợp nặng)
* Ngừng hoặc giảm liều bisphosphonate (nếu có thể)
Phòng ngừa
Phòng ngừa ONJ là rất quan trọng, đặc biệt là ở những bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:
* Đánh giá nguy cơ ONJ trước khi bắt đầu điều trị bằng bisphosphonate
* Duy trì vệ sinh răng miệng tốt
* Khám răng miệng định kỳ
* Tránh các thủ thuật nha khoa xâm lấn nếu có thể
* Thông báo cho bác sĩ về bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở vùng hàm
Nghiên cứu và triển vọng
ONJ là một lĩnh vực nghiên cứu đang được quan tâm. Các nhà khoa học đang nỗ lực tìm hiểu sâu hơn về cơ chế bệnh sinh, các yếu tố nguy cơ và các phương pháp điều trị hiệu quả hơn. Trong tương lai, có thể có những tiến bộ mới trong việc phòng ngừa và điều trị ONJ, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho những bệnh nhân sử dụng bisphosphonate.
Kết luận
Hoại tử xương hàm (ONJ) là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng liên quan đến việc sử dụng thuốc bisphosphonate. Việc nhận thức được các yếu tố nguy cơ, triệu chứng và phương pháp phòng ngừa là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ chuyên khoa, nha sĩ và bệnh nhân để đảm bảo việc sử dụng bisphosphonate an toàn và hiệu quả.
Tiến sỹ Phạm Thị Thu Hằng
Khoa Răng - Bệnh viện TƯQĐ 108