1. U dây VIII là gì?
- U dây thần kinh số VIII là u tế bào bao dây thần kinh số VIII, có thể phát triển từ nhánh ốc tai (gây giảm thính lực), nhánh tiền đình chiếm phần lớn (gây mất thăng bằng).
- U chiếm khoảng 8 - 10% các loại u trong sọ.
- Tần suất trung bình hàng năm khoảng 1,5 bệnh nhân trên 100000 dân.
- Khoảng 95% u gặp 1 bên, số còn lại gặp cả 2 bên (hay gặp trong bệnh lý đa u xơ thần kinh).
2. Các triệu chứng thường gặp của U dây VIII?
- Ù tai.
- Mất thăng bằng, đi lại loạng choạng, chóng mặt gặp ở các trường hợp u rất lớn chèn ép vào tiểu não và làm tắc nghẽn sự lưu thông dịch não tủy.
- Giảm thính lực.
- Tê nửa mặt, liệt nửa mặt, nhìn đôi, nuốt khó thường ít gặp hơn và gặp trong giai đoạn u phát triển lớn.
- Nhức đầu, buồn nôn, nôn….
3. Mục tiêu của xạ phẫu CyberKnife cho U dây VIII
- Làm cho khối u nhỏ lại theo thời gian.
- Kiểm soát sự phát triển của khối u.
- Giữ được cảm giác của mặt, chức năng thính giác.
- Có thể tránh được các tai biến - biến chứng do phẫu thuật truyền thống gây ra.
4. Các chỉ định - lựa chọn bệnh nhân cho điều trị xạ phẫu CyberKnife
- Xạ phẫu đơn thuần chỉ định cho những khối u nhỏ (kích thước <3cm), còn chức năng thính giác.
- Xạ phẫu cho phần u còn lại sau phẫu thuật (kết hợp với phẫu thuật).
- Xạ phẫu cho những bệnh nhân không chịu đựng được cuộc phẫu thuật (bệnh tim nặng, suy thận nặng).
- Lựa chọn của bệnh nhân (từ chối phẫu thuật).
5. Các xét nghiệm cận lâm sàng để chẩn đoán u dây VIII
- Đo thính lực đồ: Đánh giá chức năng nghe bao gồm chức năng dẫn truyền khí và xương, chức năng tiếp nhận lời nói.
- MRI: chụp với tiêm thuốc đối quang từ là phương tiện chẩn đoán chính xác nhất đối với u dây thần kinh VIII. u có đặc điểm hình tròn hay hình bầu dục nằm ở ống tai trong, u có thể dạng nang phát triển vào góc cầu tiểu não gây chèn ép cầu não và tiểu não.
- U dây thần kinh số VIII là u tế bào bao dây thần kinh số VIII, có thể phát triển từ nhánh ốc tai (gây giảm thính lực), nhánh tiền đình chiếm phần lớn (gây mất thăng bằng).
- U chiếm khoảng 8 - 10% các loại u trong sọ.
- Tần suất trung bình hàng năm khoảng 1,5 bệnh nhân trên 100000 dân.
- Khoảng 95% u gặp 1 bên, số còn lại gặp cả 2 bên (hay gặp trong bệnh lý đa u xơ thần kinh).
2. Các triệu chứng thường gặp của U dây VIII?
- Ù tai.
- Mất thăng bằng, đi lại loạng choạng, chóng mặt gặp ở các trường hợp u rất lớn chèn ép vào tiểu não và làm tắc nghẽn sự lưu thông dịch não tủy.
- Giảm thính lực.
- Tê nửa mặt, liệt nửa mặt, nhìn đôi, nuốt khó thường ít gặp hơn và gặp trong giai đoạn u phát triển lớn.
- Nhức đầu, buồn nôn, nôn….
3. Mục tiêu của xạ phẫu CyberKnife cho U dây VIII
- Làm cho khối u nhỏ lại theo thời gian.
- Kiểm soát sự phát triển của khối u.
- Giữ được cảm giác của mặt, chức năng thính giác.
- Có thể tránh được các tai biến - biến chứng do phẫu thuật truyền thống gây ra.
4. Các chỉ định - lựa chọn bệnh nhân cho điều trị xạ phẫu CyberKnife
- Xạ phẫu đơn thuần chỉ định cho những khối u nhỏ (kích thước <3cm), còn chức năng thính giác.
- Xạ phẫu cho phần u còn lại sau phẫu thuật (kết hợp với phẫu thuật).
- Xạ phẫu cho những bệnh nhân không chịu đựng được cuộc phẫu thuật (bệnh tim nặng, suy thận nặng).
- Lựa chọn của bệnh nhân (từ chối phẫu thuật).
5. Các xét nghiệm cận lâm sàng để chẩn đoán u dây VIII
- Đo thính lực đồ: Đánh giá chức năng nghe bao gồm chức năng dẫn truyền khí và xương, chức năng tiếp nhận lời nói.
- MRI: chụp với tiêm thuốc đối quang từ là phương tiện chẩn đoán chính xác nhất đối với u dây thần kinh VIII. u có đặc điểm hình tròn hay hình bầu dục nằm ở ống tai trong, u có thể dạng nang phát triển vào góc cầu tiểu não gây chèn ép cầu não và tiểu não.
6. Các bước điều trị U dây VIII bằng xạ phẫu CyberKnife?
Ngày 1:
- Khám lâm sàng,
- Làm các xét nghiệm cận lâm sàng để đánh giá toàn thân.
- Đo thính lực đồ đánh giá tình trạng thính lực.
- Xét nghiệm MRI sọ não có tiêm đối quang từ để đánh giá vị trí, kích thước, tính chất khối u.
Ngày 2:
- Hội chẩn để quyết định điều trị xạ phẫu CyberKnife.
- Chụp CT mô phỏng, lập kế hoạch điều trị.
+ Nếu u<3cm, chức năng nghe còn: 12-13,5Gy/1Fx
+ Nếu U>3cm: 6Gyx3Fx các ngày liên tiếp hoặc 7,5Gyx3Fx cách ngày.
Ngày 3:
- Tiến hành điều trị mỗi ngày 01 phân liều.
- Thời gian điều trị CyberKnife thường diễn ra từ 1-5 phân liều.
- 3, 6, 12 tháng sau xạ phẫu CyberKnife năm đầu tiên
- Sau đó định kỳ 1 năm/lần với các năm tiếp theo
o Chụp MRI sọ não có tiêm đối quang từ
o Đo thính lực đồ
o Đánh giá chức năng tâm thần kinh
Tài liệu tham khảo
1. CyberKnife center of Miami treatment guidelines
2. SUNY Upstate Medical University
3. Gordon T.Sakamoto at al. Stereotactic Radiosurgery for Acoustic Neuromas using CyberKnife. Charpter13, PartIII Central Neuvous System Application.
2. SUNY Upstate Medical University
3. Gordon T.Sakamoto at al. Stereotactic Radiosurgery for Acoustic Neuromas using CyberKnife. Charpter13, PartIII Central Neuvous System Application.
BS. Lê Văn Nguyên
Khoa Xạ trị Xạ phẫu – Bệnh viện TƯQĐ 108
Khoa Xạ trị Xạ phẫu – Bệnh viện TƯQĐ 108