Hình ảnh siêu âm mặt cắt ngang hang vị dạ dày tại GMHS BVTWQĐ 108
Trong quá trình thăm khám, câu đầu tiên các bác sĩ Gây mê thường hỏi là “Bữa ăn gần đây nhất của bạn là khi nào”? Câu hỏi đó là để giúp bác sĩ ước lượng và dự đoán xem bạn có nguy cơ hít sặc do dạ dày còn chứa dịch, thức ăn hay không? Nó là mối quan tâm rất lớn của các bác sĩ. Tuy nhiên nay cả khi câu trả lời được đưa ra thì ước đoán của bác sĩ cũng chỉ là tương đối và thiếu bằng chứng.
Ngày nay, siêu âm được ứng dụng nhiều trong gây mê hồi sức như siêu âm tim qua thực quản, siêu âm để thực hiện các kỹ thuật đặt catheter mạch máu, tê thần kinh…Ngoài ra bác sĩ gây mê có thể ứng dụng siêu âm đo thể tích dạ dày, qua đó tính toán được thể tích dịch tồn dư bằng hình ảnh trực quan và những con số cụ thể. Kỹ thuậ siêu âm được thực hiện với đầu dò tần số 2-4 Hz. Đặt đầu dò dưới mũi ức, hướng lên trên và dọc theo đường trắng giữa trên rốn. Thực hiện 2 mặt cắt ngang và dọc qua hang vị với 2 tư thế ngửa và nghiêng phải. Thể tích dạ dày được tính theo công thức Pelas. Kết quả thu được chia làm 3 độ. Độ 0: Dạ dày trống ở cả 2 tư thế. Độ I: dịch chỉ xuất hiện ở tư thế nghiêng phải. Độ II: Dịch xuất hiện ở cả hai tư thế. Lượng dịch sau khi tính toán nếu trên 1.5ml/ kg cân nặng hoặc Độ II được coi là bệnh nhân có nguy cơ hít sặc cao. Sau khi xác định được dạ dày đầy thì các giải pháp cụ thể sẽ được đưa ra, từng bước và cẩn trọng nhằm đảm bảo an toàn nhất cho người bệnh.
Hình ảnh siêu âm mặt cắt dọc qua hang vị dạ dày tại khoa GMHS
Thông thường, nếu là phẫu thuật chương trình, người bệnh sẽ được hướng dẫn cụ thể giờ ăn, uống trước phẫu thuật. Về lý thuyết thì dạ dày đã được làm trống trong thời gian chuẩn bị này. Tuy nhiên ở một số bệnh lý như: Hẹp môn vị, bán tắc ruột, liệt ruột cơ năng, người già, bệnh nhân có vấn đề về tâm thân kinh thì điều này là không chắc chắn và nguy cơ hít sặc do dạ dày đầy cao. Trong bối cảnh phẫu thuật cấp cứu hít sặc luôn là mối lo lớn nhất, chúng ta không đủ thời gian chờ đợi để dạ dày trống. Và gây mê và phẫu thuật phải được tiến hành ngay. Chính vì thế không ít trường hợp tai biến hít sặc đã xảy ra. Ưu điểm của ứng dụng siêu âm trong kỹ thuật này đó là tính cơ động, không xâm lấn, không tai biến và độ tin cậy cao. Đặc biệt là thời gian làm kỹ thuật rất nhanh, rất phù hợp với bối cảnh cấp cứu khi người bệnh cần phải được phẫu thuật càng sớm càng tốt.
Khoa Gây mê hồi sức bệnh viện TWQĐ 108, được bệnh viện trang bị nhiều máy siêu âm hiện đại, cấu hình phù hợp. Các bác sĩ Gây mê đều có kỹ năng thực hành thành thạo trên máy siêu âm, các can thiệp xâm lấn không còn thực hiện theo kinh nghiệm như trước đây. Đó là cả một sự thay đổi quan trọng, giúp nâng cao chất lượng chăm sóc điều trị, giảm thiểu rủi ro cho người bệnh. Máy siêu âm giờ là một phương tiện không thể thiếu của chúng tôi.
Kỹ thuật đánh giá thể tích dạ dày bằng siêu âm là một kỹ thuật mới, độ tin cậy cao, an toàn và không xâm lấn. Chính vì vậy khi tiếp cận được kỹ thuật này chúng tôi đã nhanh chóng đưa vào thực hành lâm sàng và bước đầu mang lại những kết quả tốt. Tuy nhiên, dù chủ động siêu âm xác định thể tích dạ dày trước thì nguy cơ hít sặc vẫn cao hơn ở bệnh nhân có dạ dày đầy hơn là bệnh nhân có dạ dày trống. Vì vậy mà chúng tôi vẫn khuyến cáo người bệnh tuân thủ những hướng dẫn về giờ ăn, uống chặt chẽ trước phẫu thuật.
Với mong muốn mang lại những giá trị thiết thực, nâng cao chất lượng điều trị, an toàn và tăng cường sự hài lòng cho người bệnh, Khoa Gây mê hồi sức Bệnh viện TWQĐ 108 luôn lấy người bệnh là trung tâm, không ngừng ứng dụng khoa học công nghệ vào thực tiễn để phục vụ tốt nhất cho người bệnh. Và việc áp dụng kỹ thuật siêu âm đánh giá thể tích dạ dày ngăn ngừa nguy cơ hít sặc cho người bệnh là một minh chứng cho mong muốn này.
Bs Nguyễn Văn Kiên, PGS, TS Nguyễn Minh Lý