Mất máu ở mức độ vừa khi mất thể tích máu toàn thể dưới 15%.
Mất máu ở mức độ nặng khi mất thể tích máu toàn thể từ 15 đến 30%.
Mất máu ở mức độ quá cấp tính và trầm trọng khi thể tích máu toàn thể trên 30%, tương ứng với tình trạng mất trên 1.000 ml máu ở người có trọng lượng khoảng 50 kg và có thể đe dọa đến tính mạng.
Nếu bị mất máu ở mức độ nặng, mất máu cấp tính và trầm trọng đe dọa đến tính mạng, cần truyền cấp cứu máu đồng nhóm kết hợp với các dung dịch có trọng lượng phân tử cao để duy trì khối lượng tuần hoàn.
Tình trạng khan hiếm máu, cầu lớn hơn cung luôn tạo áp lực cho ngành y tế do nhu cầu máu điều trị vẫn cấp thiết từng ngày. Máu là loại chế phẩm đặc biệt và truyền máu đồng loại thường có thể gặp nhiều nguy cơ như sốc phản vệ, lây nhiễm virut viêm gan, ký sinh trùng, sốt rét, giang mai, HIV…
Xu hướng hiện nay là hạn chế truyền máu và các sản phẩm máu, chỉ truyền máu khi thật cần thiết, tăng cường truyền máu tự thân, truyền máu hoàn hồi, pha loãng đẳng thể tích để tiết kiệm máu và tránh được các biến chứng, đồng thời rút ngắn thời gian bù lượng máu mất, đặc biệt trong các trường hợp cấp cứu tối khẩn cấp.
Trong những năm gần đây khoa Gây mê Hồi sức Bệnh viện Trung ương quân đội 108 đã áp dụng thường quy phương pháp truyền máu hoàn hồi bằng máy Cell Saver. Hầu hết lượng máu mất trong mổ đều được máy hút thu gom, xử lý và truyền ngay trở lại cho người bệnh trong mổ, tránh được các tai biến biến chứng khi truyền máu đồng loại, an toàn, tiết kiệm, tạo nguồn cung cấp máu tự thân hiệu quả trong các ca mổ lớn. Nhờ áp dụng phương pháp này, nhiều ca mất máu lớn trong mổ đã được cứu sống bằng chính giọt máu của mình.
Hình 1: Phương pháp truyền máu hoàn hồi bằng máy Cell Saver sử dụng cho phẫu thuật tại khoa Gây mê hồi sức Bệnh viện Trung ương quân đội 108
Máu chảy ra trong mổ sẽ được hút đưa vào một bình chứa, chuyển qua thiết bị quay ly tâm để tách riêng hồng cầu, loại bỏ các hồng cầu vỡ, Hb tự do... lọc rửa tạo ra sản phẩm hồng cầu sạch và truyền lại cho người bệnh. Hồng cầu sạch này chứa rất ít các yếu tố đông máu đã hoạt hóa với các ưu điểm: Loại trừ tạp chất, hạt mỡ, loại trừ phần lớn hemoglohin tự do, chất chống đông, kali ngoại bào, các chất đệm hồng cầu... Phương pháp này giúp bệnh nhân sớm hồi phục sau mổ, hiệu quả kinh tế cao do giảm các chi phí sàng lọc phục vụ cho việc truyền máu thông thường.
Rất nhiều ca mổ mất máu lớn đã được truyền máu hoàn hồi an toàn. Điển hình ngày 30/05/2019 bệnh nhân nữ 17 tuổi mổ lấy thân đốt cột sống do bệnh lý. Trong mổ mất một lượng máu rất lớn, diễn biến nhanh, trụy tim mạch. Nhờ có máy Cell Saver nên lượng máu mất đã được truyền hoàn hồi trở lại cho bệnh nhân lên đến 6000 ml, do đó lượng máu đồng loại cần bù thêm cho bệnh nhân không nhiều. Sau mổ 24 giờ bệnh nhân đã tỉnh táo, hồi phục hoàn toàn và ra viện khỏe mạnh sau 10 ngày.
Chỉ định
- Phẫu thuật cấp cứu: chấn thương vỡ tạng đặc như vỡ lách, vỡ gan, chửa ngoài tử cung vỡ, vỡ phình động mạch lớn như động mạch chủ bụng, động mạch chủ ngực, động mạch đùi... vểt thương bụng, ngực: tràn máu màng phổi, máu dẫn lưu thông màng phổi, vết thương tim…
- Phẫu thuật có chuẩn bị: các loại phẫu thuật có nguy cơ chảy máu cao nhiều như: thay quai động mạch, phình động mạch chủ bụng, chủ ngực, phẫu thuật tim, phẫu thuật ghép gan, phẫu thuật chỉnh hình cột sống.
Chống chỉ định
- Chảy máu trong kèm với các nguy cơ như nhiễm trùng nước ối, nước tiểu, dịch tiêu hóa trong trường hợp có vỡ tạng rỗng kèm theo.
- Trường hợp vỡ tạng đặc gây chảy máu do ung thư.
PGS.TS. Nguyễn Minh Lý, Th.S. Ngô Văn Định
Khoa Gây mê hồi sức - Bệnh viện TWQĐ 108