1. Suy tĩnh mạch chi dưới là gì?
Suy tĩnh mạch chi dưới là sự suy giảm chức năng đưa máu trở về tim của hệ thống tĩnh mạch chi dưới dẫn đến hiện tượng máu bị ứ đọng lại ở vùng chân, gây biến đổi về huyết động và làm biến dạng các tổ chức mô xung quanh. Bệnh thường tiến triển chậm, không rầm rộ, ít nguy hiểm nhưng gây trở ngại nhiều cho sinh hoạt và công việc hàng ngày.
Tĩnh mạch chi dưới gồm:
Tĩnh mạch nông: tĩnh mạch hiển lớn, tĩnh mạch hiển bé.
Tĩnh mạch sâu: tĩnh mạch đùi, tĩnh mạch khoeo, tĩnh mạch chày trước, tĩnh mạch chày sau.
Tĩnh mạch xuyên: nối các tĩnh mạch nông và tĩnh mạch sâu với nhau.
Van tĩnh mạch một chiều ở cả 3 loại tĩnh mạch trên.
2. Các yếu tố nguy cơ dẫn đến suy tĩnh mạch chi dưới:
Suy tĩnh mạch chi dưới là bệnh rất thường gặp, nữ giới thường có tỷ lệ mắc cao hơn nam giới. Bệnh được xác định liên quan đến một số yếu tố gây tốn thương chức năng của các van một chiều thuộc hệ tĩnh mạch ngoại biên. Các van này bị tổn thương là do:
Tư thế sinh hoạt, làm việc: phải đứng hay ngồi một chỗ quá lâu, ít vận động, phải mang vác nặng… tạo điều kiện cho máu bị dồn xuống hai chân, làm tăng áp lực trong các tĩnh mạch ở chân, lâu dần gây tổn thương các van tĩnh mạch một chiều. Khi các van bị suy yếu sẽ làm giảm khả năng ngăn chặn dòng màu chảy ngược xuống dưới do tác dụng của trọng lực, dẫn đến ứ máu ở hai chân.
Người mang thai nhiều lần, sinh đẻ nhiều, béo phì, táo bón kinh niên, lười thể dục, hút thuốc lá, chế độ ăn ít chất xơ và vitamin… cũng làm cho bệnh trở nên nặng hơn.
Huyết khối tĩnh mạch sâu ngăn cản dòng màu trở về tim.
Viêm tĩnh mạch hình thành huyết khối trong các tĩnh mạch nông và sâu.
Khiếm khuyết van do bẩm sinh.
Thoái hoá van ở người cao tuổi.
3. Phân độ suy tĩnh mạch chi dưới theo CEAP:
Độ 0: chưa có biểu hiện bệnh lý tĩnh mạch thấy được hay sờ được.
Độ 1: có mao mạch giãn hoặc lưới tĩnh mạch giãn với đường kính < 3mm.
Độ 2: giãn tĩnh mạch với đường kính > 3mm.
Độ 3: phù chi dưới nhưng chưa biến đổi trên da.
Độ 4: loạn dưỡng da gây biến đổi sắc tố da, chàm tĩnh mạch, xơ mỡ da, …
Độ 5: biến đổi sắc tố da kèm vết loét đã lành.
Độ 6: biến đổi sắc tố da kèm vết loét đang tiến triển, không lành.
4. Triệu chứng suy tĩnh mạch chi dưới:
Giai đoạn đầu:
Mỏi chân và xuất hiện phù nhẹ khi phải đứng lâu, ngồi nhiều.
Chuột rút vào buổi tối.
Cảm giác bị kim châm, dị cảm như kiến bò vùng cẳng chân về đêm.
Xuất hiện nhiều mạch máu nhỏ li ti ở chân, nhất là ở cổ chân và bàn chân.
Giai đoạn tiến triển:
Phù chân, có thể phù ở mắt cá hay bàn chân.
Thay đổi màu sắc da vùng cẳng chân.
Có thể thấy các búi tĩnh mạch giãn nổi rõ trên da.
Giai đoạn biến chứng:
Viêm tĩnh mạch nông huyết khối.
Chảy máu do giãn vỡ tĩnh mạch.
Nhiễm khuẩn vết loét trong suy tĩnh mạch mạn tính.
5. Giá trị của siêu âm trong chẩn đoán suy tĩnh mạch chi dưới:
Siêu âm mạch chi dưới là một phương pháp quan trọng và rất cần thiết để chẩn đoán xác định bệnh. Siêu âm giúp quan sát thành mạch, hoạt động của van tĩnh mạch và tìm các cục máu đông. Phương pháp này đơn giản, rẻ tiền, hiệu quả cao nên thường là chỉ định đầu tay của các bác sĩ khi trong chẩn đoán bệnh lý mạch máu chi dưới.
6. Điều trị suy tĩnh mạch chi dưới:
Thay đổi lối sống: nâng cao chân khi ngủ hoặc khi ngồi, mang tất áp lực, tránh đứng trong thời gian dài, giảm ân nếu thừa cân, tập thể dục để cải thiện sức mạnh của đôi chân.
Nếu thay đổi lối sống không làm giảm triệu chứng bệnh, cần lựa chọn các biện pháp điều trị khác như: tiêm xơ tĩnh mạch, điều trị suy tĩnh mạch bằng sóng cao tần hay tia laser, điều trị ngoại khoa (phẫu thuật Stripping, phẫu thuật Muller, …).
Bệnh suy tĩnh mạch chi dưới tiến triển chậm. Ở giai đoạn sớm, người bệnh rất khó nhận biết các triệu chứng. Vì vậy những người có yếu tố nguy cơ cao mắc bệnh cần chú ý đến các triệu chứng của bệnh và nên đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, điều trị bệnh sớm nhằm tránh những biến chứng của bệnh có thể xảy ra.
Bệnh viện trung ương Quân đội 108 với quy trình thăm khám bài bản, được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao, có nhiều năm kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị các bệnh mạch máu nói chung và bệnh suy tĩnh mạch chi dưới nói riêng . Đây thật sự là một trong những địa chỉ đáng tin cậy để bệnh nhân lựa chọn đến thăm khám và điều trị bệnh.
Thông tin bài viết: BS Nguyễn Thị Thanh Thảo - Khoa Siêu âm Chẩn đoán, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện trung ương Quân đội 108.