Hội chứng “bơm máu động mạch đảo ngược” là một hội chứng rất hiếm gặp, thường xảy ra đối với những trường hợp thai đôi cùng trứng chung một bánh rau, hai buồng ối. Khi bị hội chứng bơm máu động mạch đảo ngược một thai được nuôi dưỡng qua máu từ tĩnh mạch rốn giàu oxy từ người mẹ lên có hình thái bình thường (thai này là thai cho hay thai bơm máu) và một thai “có lẽ” được nuôi dưỡng từ máu “gần hết oxy” của thai cho qua hệ thống động tĩnh mạch chậu và qua hệ thống mạch máu “bất thường” ở bánh rau dẫn đến chỉ có nửa thân dưới là phát triển “gần” bình thường (được lý giải do nuôi dưỡng bằng máu gần hết oxy từ thai cho), còn nửa thân trên gần như không phát triển dẫn đến thiếu hụt các cơ quan ở phần thân trên như: Không có đầu, không có tim, không có 2 tay, ...(có lẽ do được nuôi dưỡng từ lượng máu đã “cạn kiệt” oxy từ thai cho sau khi đã phải nuôi phần thân dưới). Thai này gọi là thai nhận. Đối với hội chứng bơm máu động mạch đảo ngược, thông thường thai nhận sẽ “hút” máu của thai cho để phát triền (chủ yếu phát triển phần thân dưới) dẫn đến hậu quả thường bị phù thai đa ối, còn thai cho lúc đầu phát triển bình thường nhưng về sau do bị thai nhận “hút” máu nhiều quá dẫn đến bị suy tim thai, thiểu ối và hậu quả cuối cùng là mất tim thai.
Trường hợp bị hội chứng bơm máu động mạch đảo là Đoàn Kim L, 38 tuổi. L đã có 1 cô con gái 6 tuổi, 2 lần mang thai kế tiếp là bé trai, nhưng đều bị mất ngay trong quá trình bào thai ở giai đoạn thai nhi mới được 19 – 20 tuần tuổi vì đều bị “bệnh thận đa nang ác tính” dẫn đến thận mất chức năng, ối ít và mất tim thai. Lần mang thai lần này là lần thứ tư, đến Khoa Chẩn đoán Chức năng - Bệnh viện TƯQĐ siêu âm lần đầu hôm 29/04/2015, “thai được 13 tuần 1 ngày, thai đôi cùng trứng một bánh rau, 2 buồng ối (2 bé trai), một thai phát triển hoàn toàn bình thường, không có bất thường về hình thái (thai cho), một thai đa dị tật (không có cấu trúc đầu, không có tim, có thoát vị rốn, nang bạch mạch vùng cổ, tăng khoảng sáng sau gáy 13mm) (thai nhận) và được chẩn đoán là “Theo dõi hội chứng bơm máu động mạch đảo ngược”. Thai phụ được tư vấn đến trung tâm chẩn đoán trước sinh – Bệnh viện C hội chẩn và cũng cho kết luận tương tự là thai bị “hội chứng bơm máu động mạch đảo ngược”. Để điều trị hội chứng này trên thế giới có phương pháp thắt cầu nối giữa 2 thai bằng sóng radio, mục đích nhằm cắt nguồn nuôi dưỡng của thai nhận (thai bị dị tật) để cho thai này mất đi và để cho thai cho (thai bình thường) không bị “mất máu” phát triển tốt lên”. Thai phụ quyết tâm sang Thái Lan điều trị. Ngày 31/5/2015 thai phụ đến chỗ chúng tôi siêu âm lần 2, kết quả là “Hai thai chung 1 bánh rau, 2 buồng ối, 17 tuần 5 ngày. Hiện tại có hội chứng bơm máu động mạch đảo ngược. Thai cho phát triển bình thường, ối bình thường. Thai nhận 2 chi dưới phát triển bình thường, thân trên không có tim và đầu, phù thai vùng cổ và bụng, 2 thận đa nang, có xuất tiết dịch màng phổi 2 bên, ối ít”. ở đây có 1 điều đặc biệt khác với những trường hợp bị hội chứng bơm máu động mạch đảo ngược khác là: Những trường hợp khác thai nhận thường đa ối, còn trường hợp này thai nhận lại thiểu ối, và được lý giải là thai này bị bệnh thận đa nang (giống 2 người anh của nó). Vài ngày sau đấy thai phụ cùng chồng sang Thai Lan điều trị, cũng rất may sau khi làm hết hồ sơ giấy tờ bên Thái chuẩn bị đến ngày “điều trị” thì thai nhận tử vong, lúc này vào tuần 20 của thai kỳ (chắc là do hậu quả của bệnh thận đa nang), các bác sỹ ở đây bảo thai phụ không cần phải điều trị nữa và 2 vợ chồng thai phụ lại “khăn gói” về nước. Sau khi về Việt Nam, thai phụ đăng ký đẻ ở Bệnh viện phụ sản Hà Nội, theo dõi quá trình phát triển của thai thấy thai cho vẫn phát triển bình thường, thai nhận dần dần teo đi. Thai phụ mổ đẻ vào ngày 10/10/2015, khi thai nhi được 36 tuần, rau canxi hoá độ III, được một bé trai nặng 2200gr, dây rốn cuốn cổ 6 vòng (một kỷ lục về số vòng dây rốn cuốn cổ).
Đến nay cháu vẫn sống khỏe mạnh và phát triển bình thường
Ảnh 1: Thai “bơm máu” (thai bình thường) lúc 13 tuần tuổi).
Ảnh 2: Thai “bơm máu” (thai bình thường) lúc 17 tuần 5 ngày tuổi.
BS. Cao Xuân Long – Khoa Chẩn đoán Chức năng
Bệnh viện TƯQĐ 108.