Nói đến sữa mẹ không thể không nói tới tác dụng của sữa non, sữa được tiết ra trong vài ngày đầu sau sinh, màu vàng nhạt và sánh đặc. Sữa này chứa nhiều năng lượng, protein và vitamin A, đồng thời chứa chất kháng khuẩn, giúp tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ. Tác dụng của sữa non là tống phân su nhanh, ngăn chặn vàng da. Số lượng sữa non tuy ít nhưng chất lượng cao, vẫn có thể thỏa mãn nhu cầu trẻ mới đẻ.
Thành phần sữa mẹ bao gồm nhiều loại chất, được coi như là một chất dinh dưỡng hoàn hảo, dễ tiêu hóa và hấp thu. Protein chủ yếu là lactambumin 80% dễ tiêu hóa do khi vào dạ dày dễ tủa thành các phân tử nhỏ. Lipid của sữa mẹ chứa men lipase và chứa các chất cần cho sự phát triển của não, mắt và sự phát triển bền vững của các mạch máu. Ngoài ra sữa mẹ còn chứa lactose, thành phần vitamin A cao hơn sữa bò và các muối khoáng
Các chất kháng khuẩn cũng được coi là một yếu tố quan trọng trong sữa mẹ như các globulin miễn dịch IgA, lactoferin, lysozyme, tế bào và lympho bào sản xuất IgA tiết và interferon có tác dụng ức chế hoạt động của một số virus. Một số yếu tố kích thích sự phát triển vi khuẩn Lactobacillus bifidus. Cũng nhờ đặc tính kháng khuẩn này mà tỉ lệ mắc bệnh cũng như tử vong ở trẻ được bú mẹ thấp hơn trẻ nuôi nhân tạo
Ngoài ra sữa mẹ cũng có tác dụng chống dị ứng, giúp gắn bó tình cảm mẹ con, bảo vệ sức khỏe cho bà mẹ và có chi phí ít hơn trẻ nuôi nhân tạo do sữa mẹ rất thuận lợi, không phải đun nấu, dụng cụ pha chế, ít tốn kém, tiết kiệm cho người mẹ về cả thời gian và kinh tế
Vậy để đảm bảo đủ sữa cho trẻ bú, người mẹ cần ăn uống đủ chất trong cả quá trình mang thai cũng như lúc nuôi con bú, một số món ăn cổ truyền như cháo chân giò, gạo nếp có tác dụng tốt, chỉ nên hạn chế thức ăn có mùi khó chịu làm trẻ bú kém, hàng ngày nên chú ý thêm nước đun sôi, nước hoa quả nhất là trong mùa hè. Người phụ nữ cũng cần được lao động hợp lý, tránh làm việc quá sức, tinh thần thoải mái, hạn chế dùng thuốc như các thuốc tránh thai có Oestrogel, thuốc lợi tiểu quai có thể làm giảm sự tạo sữa. Bà mẹ cũng cần sinh đẻ có kế hoạch để đảm bảo việc nuôi con bằng sữa mẹ được tốt nhất
Cách cho con bú
Trẻ cần được bú càng sớm càng tốt trong vòng nửa giờ sau sinh, sẽ kích thích bài tiết sữa sớm và giúp trẻ bú được sữa non.
Số lần bú tùy thuộc vào nhu cầu của trẻ, bú cả vào ban đêm.
Tư thế bú sao cho cho thoải mái, có thể ngồi hoặc nằm, nhưng phải bế trẻ áp sát vào lòng, đầu và thân trẻ nằm thẳng, bà mẹ đỡ toàn bộ thân trẻ, miệng trẻ mở rộng ngậm sâu hết quầng đen của vú, môi dưới hướng ra ngoài, cằm trẻ tì vào vú mẹ, má trẻ căng phồng.
Thời gian mỗi bữa bú khác nhau, nhưng nên bú kiệt bên này rồi mới chuyển sang vú khác để bú tiếp.
Nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Khi mẹ bị bệnh hoặc trẻ ốm, trẻ thấp cân, nên vắt sữa cho ăn bằng thìa.
Thời gian cho con bú nên từ 18 – 24 tháng, không nên cai sữa quá sớm, nhất là khi trẻ bị tiêu chảy thì không nên cai sữa. Quá trình cai sữa nên diễn ra từ từ để trẻ thích nghi với chế độ ăn mới
Bác sĩ CKI Bùi Thu Phương
Khoa Nhi - Bệnh viện TWQĐ 108