Ngày 26 tháng 2 năm 2018 Bệnh viện TƯQĐ 108 đã thực hiện thành công ca ghép phổi lấy từ người cho chết não đầu tiên tại Việt Nam; hành trình tổ chức - điều phối ghép đa tạng xuyên Việt lịch sử của đội ngũ thầy thuốc Bệnh viện TƯQĐ 108 và kết quả hợp tác quân dân y đánh dấu sự phát triển đột phá trong lĩnh vực ghép tạng ở Việt Nam.
Quá trình chuẩn bị và tiếp cận kỹ thuật ghép phổi
Cho tới nay sau 26 năm triển khai ghép tạng, Việt Nam đã ghép được tim, gan, thận, tụy, giác mạc... Tuy nhiên, ghép phổi-đặc biệt là ghép phổi lấy từ người cho chết não vẫn là những thách thức lớn đối với các nhà khoa học, vì tính khẩn trương, những yêu cầu chặt chẽ của quá trình tổ chức lấy phổi từ người cho chết não và vì mức độ phức tạp, tính chuyên sâu của quá trình chọn bệnh nhân ghép phổi, kỹ thuật ghép phổi, quá trình gây mê, hồi sức và điều trị sau ghép.
Ngày 15/10/2015, Bộ Khoa học & Công nghệ giao Bệnh viện TƯQĐ 108 triển khai nhiệm vụ khoa học & công nghệ độc lập cấp quốc gia: “Nghiên cứu triển khai ghép phổi lấy từ người cho chết não” do GS.TS. Mai Hồng Bàng làm Chủ nhiệm. Sau đó Bệnh viện được Chính phủ, Bộ Khoa học & Công nghệ, Bộ Quốc phòng tin tưởng giao thực hiện đề án KHCN tăng cường năng lực nghiên cứu để phát triển kỹ thuật ghép mô, bộ phận cơ thể người tại Bệnh viện TƯQĐ 108.
Sau khi nhận nhiệm vụ, Bệnh viện đã tập trung mọi nguồn lực, chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại (phòng mổ, phòng hồi sức, các thiết bị chuyên sâu dùng cho ghép phổi...), thuốc, vật tư y tế; tổ chức ghép thực nghiệm. Bệnh viện đã cử nhiều bác sĩ, phẫu thuật viên đi học tập ghép phổi tại Bệnh viện Foch, Cộng hòa Pháp - là trung tâm ghép phổi số 1 của Pháp và là 1 trong 3 trung tâm ghép phổi hàng đầu Châu Âu; tại đây các bác sĩ của Bệnh viện TƯQĐ 108 đã tham gia học tập về chuyên môn và công tác tổ chức điều phối, trong quá trình đó các bác sĩ của Bệnh viện được tham gia trực tiếp 20 ca ghép phổi… Bệnh viện đã xây dựng và hoàn thiện các quy trình kỹ thuật tuyển chọn bệnh nhân, quy trình hồi sức bệnh nhân chết não hiến tạng, quy trình phẫu thuật, gây mê hồi sức, điều trị chăm sóc sau ghép phổi… Đồng thời Bệnh viện đã hợp tác với các trung tâm ghép tạng lớn để học tập, tiếp nhận chuyển giao các kỹ thuật ghép tạng khác và vận động tuyển chọn bệnh nhân có chỉ định ghép phổi, tích cực vận động bệnh nhân chết não hiến tạng tiềm năng.
Tháng 11-12/2017 các chuyên gia về ghép phổi của Pháp và Nhật đã sang Bệnh viện TƯQĐ 108 trực tiếp khảo sát, đánh giá và tư vấn, hỗ trợ hoàn tất công tác chuẩn bị cho việc triển khai ghép phổi lấy từ người cho chết não.
Làm chủ khoa học công nghệ, thực hiện thành công ca ghép phổi lấy từ người cho chết não và ca ghép đa tạng xuyên Việt…
Ngày 24/02/2018, sau khi có người hiến tạng (Bệnh nhân nam 45 tuổi, được chẩn đoán chết não, gia đình tình nguyện hiến tạng) và người nhận phổi phù hợp là bệnh nhân Trần Ngọc Hanh, sinh năm 1964, quê quán: Xuân Trường-Nam Định, chẩn đoán suy hô hấp nặng do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính giai đoạn cuối, tình nguyện ghép phổi.
Chỉ trong gần 40 giờ đồng hồ, chạy đua với thời gian vừa hồi sức bệnh nhân chết não hiến tạng - đảm bảo nguyên vẹn, đầy đủ tiêu chí phổi ghép và các tạng ghép khác, vừa hội chẩn liên viện, hội chẩn quốc tế với các chuyên gia ghép phổi của Bệnh viện Foch - Cộng hòa Pháp xác định phương pháp phẫu thuật là ghép toàn bộ hai phổi; đồng thời phối hợp với Trung tâm điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người và với một số đơn vị ghép tạng lớn trong nước để sẵn sàng điều phối ghép đa tạng… tất cả đã sẵn sàng cho ca ghép phổi phổi lấy từ người cho chết não đầu tiên tại Việt Nam và ghép đa tạng xuyên Việt lịch sử!
Ngày 26/02/2018, dưới sự chỉ đạo của Ban giám đốc Bệnh viện mà trực tiếp là Trung tướng GS.TS. Mai Hồng Bàng - Giám đốc Bệnh viện làm tổng chỉ huy và sự điều hành của Ban chỉ đạo, Ban điều phối cùng với các kíp kỹ thuật Bệnh viện triển khai đồng thời 4 phòng mổ lấy-ghép phổi và các tạng khác. Sau gần 8 giờ, dưới dự hỗ trợ của 2 chuyên gia đến từ Cộng hòa Pháp (1 phẫu thuật viên, 1 bác sĩ gây mê), 1 chuyên gia ghép tạng đến từ Bỉ và hơn 60 bác sĩ, phẫu thuật viên, dược sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng của Bệnh viện TƯQĐ 108 đã thực hiện thành công ca ghép đặc biệt - ca ghép phổi lấy từ người cho chết não đầu tiên ở Việt Nam. Sau ghép, bệnh nhân được điều trị, chăm sóc đặc biệt bởi chính các bác sĩ hồi sức tích cực, bác sĩ nội hô hấp, chuyên gia vật lý trị liệu, dinh dưỡng của Bệnh viện… Bệnh nhân hồi phục tốt, rút nội khí quản sau ghép 20 giờ, chức năng hô hấp - thông khí phổi sau ghép tốt. Hiện tại, bệnh nhân tỉnh, tự vận động, chức năng phổi ghép ổn định.
Cho tới nay sau 26 năm triển khai ghép tạng, Việt Nam đã ghép được tim, gan, thận, tụy, giác mạc... Tuy nhiên, ghép phổi-đặc biệt là ghép phổi lấy từ người cho chết não vẫn là những thách thức lớn đối với các nhà khoa học, vì tính khẩn trương, những yêu cầu chặt chẽ của quá trình tổ chức lấy phổi từ người cho chết não và vì mức độ phức tạp, tính chuyên sâu của quá trình chọn bệnh nhân ghép phổi, kỹ thuật ghép phổi, quá trình gây mê, hồi sức và điều trị sau ghép.
Ngày 15/10/2015, Bộ Khoa học & Công nghệ giao Bệnh viện TƯQĐ 108 triển khai nhiệm vụ khoa học & công nghệ độc lập cấp quốc gia: “Nghiên cứu triển khai ghép phổi lấy từ người cho chết não” do GS.TS. Mai Hồng Bàng làm Chủ nhiệm. Sau đó Bệnh viện được Chính phủ, Bộ Khoa học & Công nghệ, Bộ Quốc phòng tin tưởng giao thực hiện đề án KHCN tăng cường năng lực nghiên cứu để phát triển kỹ thuật ghép mô, bộ phận cơ thể người tại Bệnh viện TƯQĐ 108.
Sau khi nhận nhiệm vụ, Bệnh viện đã tập trung mọi nguồn lực, chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại (phòng mổ, phòng hồi sức, các thiết bị chuyên sâu dùng cho ghép phổi...), thuốc, vật tư y tế; tổ chức ghép thực nghiệm. Bệnh viện đã cử nhiều bác sĩ, phẫu thuật viên đi học tập ghép phổi tại Bệnh viện Foch, Cộng hòa Pháp - là trung tâm ghép phổi số 1 của Pháp và là 1 trong 3 trung tâm ghép phổi hàng đầu Châu Âu; tại đây các bác sĩ của Bệnh viện TƯQĐ 108 đã tham gia học tập về chuyên môn và công tác tổ chức điều phối, trong quá trình đó các bác sĩ của Bệnh viện được tham gia trực tiếp 20 ca ghép phổi… Bệnh viện đã xây dựng và hoàn thiện các quy trình kỹ thuật tuyển chọn bệnh nhân, quy trình hồi sức bệnh nhân chết não hiến tạng, quy trình phẫu thuật, gây mê hồi sức, điều trị chăm sóc sau ghép phổi… Đồng thời Bệnh viện đã hợp tác với các trung tâm ghép tạng lớn để học tập, tiếp nhận chuyển giao các kỹ thuật ghép tạng khác và vận động tuyển chọn bệnh nhân có chỉ định ghép phổi, tích cực vận động bệnh nhân chết não hiến tạng tiềm năng.
Tháng 11-12/2017 các chuyên gia về ghép phổi của Pháp và Nhật đã sang Bệnh viện TƯQĐ 108 trực tiếp khảo sát, đánh giá và tư vấn, hỗ trợ hoàn tất công tác chuẩn bị cho việc triển khai ghép phổi lấy từ người cho chết não.
Làm chủ khoa học công nghệ, thực hiện thành công ca ghép phổi lấy từ người cho chết não và ca ghép đa tạng xuyên Việt…
Ngày 24/02/2018, sau khi có người hiến tạng (Bệnh nhân nam 45 tuổi, được chẩn đoán chết não, gia đình tình nguyện hiến tạng) và người nhận phổi phù hợp là bệnh nhân Trần Ngọc Hanh, sinh năm 1964, quê quán: Xuân Trường-Nam Định, chẩn đoán suy hô hấp nặng do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính giai đoạn cuối, tình nguyện ghép phổi.
Chỉ trong gần 40 giờ đồng hồ, chạy đua với thời gian vừa hồi sức bệnh nhân chết não hiến tạng - đảm bảo nguyên vẹn, đầy đủ tiêu chí phổi ghép và các tạng ghép khác, vừa hội chẩn liên viện, hội chẩn quốc tế với các chuyên gia ghép phổi của Bệnh viện Foch - Cộng hòa Pháp xác định phương pháp phẫu thuật là ghép toàn bộ hai phổi; đồng thời phối hợp với Trung tâm điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người và với một số đơn vị ghép tạng lớn trong nước để sẵn sàng điều phối ghép đa tạng… tất cả đã sẵn sàng cho ca ghép phổi phổi lấy từ người cho chết não đầu tiên tại Việt Nam và ghép đa tạng xuyên Việt lịch sử!
Ngày 26/02/2018, dưới sự chỉ đạo của Ban giám đốc Bệnh viện mà trực tiếp là Trung tướng GS.TS. Mai Hồng Bàng - Giám đốc Bệnh viện làm tổng chỉ huy và sự điều hành của Ban chỉ đạo, Ban điều phối cùng với các kíp kỹ thuật Bệnh viện triển khai đồng thời 4 phòng mổ lấy-ghép phổi và các tạng khác. Sau gần 8 giờ, dưới dự hỗ trợ của 2 chuyên gia đến từ Cộng hòa Pháp (1 phẫu thuật viên, 1 bác sĩ gây mê), 1 chuyên gia ghép tạng đến từ Bỉ và hơn 60 bác sĩ, phẫu thuật viên, dược sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng của Bệnh viện TƯQĐ 108 đã thực hiện thành công ca ghép đặc biệt - ca ghép phổi lấy từ người cho chết não đầu tiên ở Việt Nam. Sau ghép, bệnh nhân được điều trị, chăm sóc đặc biệt bởi chính các bác sĩ hồi sức tích cực, bác sĩ nội hô hấp, chuyên gia vật lý trị liệu, dinh dưỡng của Bệnh viện… Bệnh nhân hồi phục tốt, rút nội khí quản sau ghép 20 giờ, chức năng hô hấp - thông khí phổi sau ghép tốt. Hiện tại, bệnh nhân tỉnh, tự vận động, chức năng phổi ghép ổn định.
Ca ghép phổi đã được hoàn thành hồi 18h ngày 26.2.2018
Cùng thời điểm thực hiện ca ghép phổi, Bệnh viện TƯQĐ 108 đã tiến hành lấy đa tạng và tổ chức ghép ngay 1 thận,1 giác mạc cho 2 bệnh nhân khác, chuyển 1 giác mạc còn lại ghép cho 1 bệnh nhân tại Bệnh viện Mắt TW; đồng thời phối hợp chặt chẽ với Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia, Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Chợ Rẫy, bảo quản, vận chuyển tim và 1 thận ghép cho 2 bệnh nhân tại Bệnh viện Chợ Rẫy - TP. Hồ Chí Minh. Điều này thể hiện trình độ chuyên môn y học cao, sự cố gắng nỗ lực của các thầy thuốc, vai trò quan trọng của sự hợp tác trong nước và quốc tế, công tác tổ chức - điều phối của các thầy thuốc, là minh chứng sinh động về sự đoàn kết và hợp tác quân dân y.
Bệnh nhân sau ghép phổi ngày thứ 15 tại Bệnh viện TƯQĐ 108
Bệnh nhân ghép tim ngày thứ 15 tại BV Chợ Rẫy Tp. Hồ Chí minh
Đây là thành quả vô cùng ý nghĩa đối với Bệnh viện TƯQĐ 108 và ngành y tế Việt Nam trong tiến trình chinh phục những đỉnh cao về y học đặc biệt là lĩnh vực ghép tạng, là sản phẩm đặc biệt của nhiệm vụ KH&CN độc lập cấp Quốc gia và đề án KHCN tăng cường năng lực nghiên cứu để phát triển kỹ thuật ghép mô, bộ phận cơ thể người do Bệnh viện TƯQĐ 108 chủ trì.
Về người hiến tạng, là bệnh nhân Lê Hải N, 45 tuổi, Quân nhân, quê quán: Yên Mô - Ninh Bình. Bệnh nhân được tuyến trước chuyển tới Bệnh viện TƯQĐ 108 ngày 23/2/2018, với chẩn đoán: trạng thái sau hồi sinh tim phổi do đột quỵ não xuất huyết dưới nhện lan tỏa, phù não nặng. Bệnh nhân tiếp tục được hồi sức và điều trị tích cực nhưng tình trạng bệnh ngày càng nặng hơn, Hội đồng chuyên môn đã kết luận bệnh nhân chết não theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Sau khi được biết về tình trạng chết não của bệnh nhân, gia đình đã bàn bạc và thống nhất đồng ý hiến tạng cứu người. Bệnh viện đã tiến hành làm các thủ tục pháp lý theo đúng quy định của pháp luật về hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người. Đây là nghĩa cử cao đẹp, thiện nguyện, nhân đạo và nhân văn sâu sắc của Bệnh nhân và gia đình bệnh nhân Lê Hải N.
Có được thành công trên, là nhờ sự quan tâm, giúp đỡ của Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế.... các bệnh viện, các trung tâm ghép tạng lớn, các nhà khoa học trong và ngoài nước đã ủng hộ và đồng hành với Bệnh viện TƯQĐ 108; là kết tinh từ sự quyết tâm, đồng sức đồng lòng, sự nỗ lực, chủ động, sáng tạo của tập thể đội ngũ các thầy thuốc, bác sĩ, nhân viên y tế trong Bệnh viện.
Với những ý nghĩa quan trọng này, ngày 16/3/2018, Bệnh viện TƯQĐ 108 đã tổ chức buổi gặp mặt báo chí để công bố thực hiện thành công ca ghép phổi từ người cho chết não đầu tiên ở Việt Nam.
Về người hiến tạng, là bệnh nhân Lê Hải N, 45 tuổi, Quân nhân, quê quán: Yên Mô - Ninh Bình. Bệnh nhân được tuyến trước chuyển tới Bệnh viện TƯQĐ 108 ngày 23/2/2018, với chẩn đoán: trạng thái sau hồi sinh tim phổi do đột quỵ não xuất huyết dưới nhện lan tỏa, phù não nặng. Bệnh nhân tiếp tục được hồi sức và điều trị tích cực nhưng tình trạng bệnh ngày càng nặng hơn, Hội đồng chuyên môn đã kết luận bệnh nhân chết não theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Sau khi được biết về tình trạng chết não của bệnh nhân, gia đình đã bàn bạc và thống nhất đồng ý hiến tạng cứu người. Bệnh viện đã tiến hành làm các thủ tục pháp lý theo đúng quy định của pháp luật về hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người. Đây là nghĩa cử cao đẹp, thiện nguyện, nhân đạo và nhân văn sâu sắc của Bệnh nhân và gia đình bệnh nhân Lê Hải N.
Có được thành công trên, là nhờ sự quan tâm, giúp đỡ của Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế.... các bệnh viện, các trung tâm ghép tạng lớn, các nhà khoa học trong và ngoài nước đã ủng hộ và đồng hành với Bệnh viện TƯQĐ 108; là kết tinh từ sự quyết tâm, đồng sức đồng lòng, sự nỗ lực, chủ động, sáng tạo của tập thể đội ngũ các thầy thuốc, bác sĩ, nhân viên y tế trong Bệnh viện.
Với những ý nghĩa quan trọng này, ngày 16/3/2018, Bệnh viện TƯQĐ 108 đã tổ chức buổi gặp mặt báo chí để công bố thực hiện thành công ca ghép phổi từ người cho chết não đầu tiên ở Việt Nam.
Họp báo công bố kết quả ghép phổi ngày 16.3.2018 tại Bệnh viện TƯQĐ 108
Ngay sau buổi lễ công bố, đã có hàng trăm bài viết được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, đăng tải trên hàng chục trang báo, các kênh truyền hình, phát thanh… về thành công của ca ghép phổi đầu tiên từ người cho chết não, hàng nghìn lượt like và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội. Đặc biệt, GS.TS. Mai Hồng Bàng đã có cuộc trao đổi với PV Truyền hình Thông tấn xã trong chương trình Câu chuyện sức khỏe ngày 17/3/2018, chủ đề “Bước ngoặt lịch sử của lĩnh vực ghép tạng Việt Nam”.
(http://vnews.gov.vn/cau-chuyen-suc-khoe-ngay-17032018)
Thông qua các kênh truyền thông khác nhau, sự kiện Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 thực hiện thành công ca ghép phổi từ người cho chết não đầu tiên tại Việt Nam đã trở thành niềm vui, niềm tự hào của toàn ngành y tế, dấy lên lòng tin của người dân về trình độ trong lĩnh vực ghép tạng của đội ngũ y bác sỹ Việt Nam và truyền cảm hứng cho mọi người tham gia hiến tạng, giúp đỡ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
Trong thời gian tới, Bệnh viện TƯQĐ 108 tiếp tục phát triển đồng bộ các kỹ thuật ghép mô, bộ phận cơ thể người để có thể tạo những bước đột phá khác trong lĩnh vực ghép tạng như: ghép khối tim phổi, ghép ruột, ghép tử cung, ghép chi thể,… khẳng định sự tiến bộ của ngành y tế Việt Nam đã vươn tầm các nước tiên tiến trong khu vực và quốc tế, đáp ứng nhu cầu bảo vệ, chăm sóc sức khỏe bộ đội và nhân dân.
Thông qua các kênh truyền thông khác nhau, sự kiện Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 thực hiện thành công ca ghép phổi từ người cho chết não đầu tiên tại Việt Nam đã trở thành niềm vui, niềm tự hào của toàn ngành y tế, dấy lên lòng tin của người dân về trình độ trong lĩnh vực ghép tạng của đội ngũ y bác sỹ Việt Nam và truyền cảm hứng cho mọi người tham gia hiến tạng, giúp đỡ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
Trong thời gian tới, Bệnh viện TƯQĐ 108 tiếp tục phát triển đồng bộ các kỹ thuật ghép mô, bộ phận cơ thể người để có thể tạo những bước đột phá khác trong lĩnh vực ghép tạng như: ghép khối tim phổi, ghép ruột, ghép tử cung, ghép chi thể,… khẳng định sự tiến bộ của ngành y tế Việt Nam đã vươn tầm các nước tiên tiến trong khu vực và quốc tế, đáp ứng nhu cầu bảo vệ, chăm sóc sức khỏe bộ đội và nhân dân.
BAN CHỈ ĐẠO - ĐIỀU PHỐI GHÉP TẠNG BỆNH VIỆN TƯQĐ 108