Whitmore có bệnh cảnh lâm sàng rất đa dạng, tiến triển nhanh và có thể cướp đi mạng sống chỉ sau 48 giờ nhập viện. Tỉ lệ tử vong khi nhiễm bệnh rất cao, từ 40 đến 100% tùy thuộc từng vùng.
Theo báo cáo của TS. Direk Limmathurotsakul tại Hội nghị bệnh whitmore toàn cầu lần thứ 8, tổ chức tại Cebu, Philippine dự báo rằng “mỗi năm ở Việt Nam có khoảng 10.430 ca nhiễm bệnh whitmore và khoảng 4.703 ca tử vong”.
TS. Direk Limmathurotsakul cho biết, bằng việc sử dụng các thuật toán khoa học để dự báo về sự phân bố của vi khuẩn whitmore ở các lục địa và dự đoán số lượng người nhiễm khuẩn trên toàn thế giới, ông cảnh báo “bệnh whitmore đã có mặt ở 80 quốc gia. Hàng năm có khoảng 165.000 người nhiễm bệnh và bệnh cướp đi sinh mạng sống của 89.000 người”.
Theo ghi nhận của nhóm các nhà khoa học của TS. Trịnh Thành Trung – Trưởng nhóm nghiên cứu vi khuẩn và Trưởng phòng Nghiên cứu Khoa học, Viện Vi Sinh vật và Công nghệ sinh học, ĐHQGHN khoảng 70% số lượng ca whitmore nhập viện trong khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 11.
Vài trăm ca bệnh whitmore đã được phát hiện chỉ sau một thời gian ngắn triển khai quy trình xét nghiệm bệnh tại các bệnh viện trong mạng lưới. Đa số bệnh nhân là nông dân, có độ tuổi từ 50 đến 70, có bệnh nền đái tháo đường hoặc bệnh mãn tính liên quan đến phổi và thận, có biểu hiện nhiễm khuẩn huyết và viêm phổi khi nhập viện.
Sự tăng đột biến số lượng ca bệnh trong thời gian tháng 9, 10 và 11 là hoàn toàn giống với các nghiên cứu ở các vùng dịch bệnh khác trên thế giới vì số lượng ca bệnh whitmore có liên quan chặt chẽ và tỷ lệ thuận với lượng mưa hàng năm.
Do bệnh cảnh lâm sàng đa dạng nên bác sĩ thường chẩn đoán nhầm whitmore với các bệnh khác như viêm phổi, lao phổi, áp xe cơ, nhiễm trùng huyết do các vi khuẩn khác như tụ cầu, liên cầu… Tuy nhiên, ngay cả khi được chẩn đoán chính xác, việc điều trị cũng hết sức khó khăn vì phải dùng kháng sinh (thường là ceftazidime) tiêm tấn công liều cao kéo dài liên tục trong ít nhất khoảng 2 đến 4 tuần, sau đó dùng kháng sinh duy trì khoảng từ 3 đến 6 tháng nữa. Điều nguy hiểm là bệnh dễ tái phát, sức khỏe của bệnh nhân rất dễ suy kiệt do bệnh tái đi tái lại hoặc nếu điều trị không đúng phác đồ. Đến nay bệnh whitmore vẫn chưa có văcxin phòng bệnh.
Trong số các ca mắc bệnh whitmore, 90% bệnh nhân có biểu hiện nhiễm khuẩn huyết và viêm phổi, một nửa trong số họ có nguy cơ biến chứng sốc nhiễm khuẩn và tử vong.
Bệnh whitmore (hay còn gọi bệnh melioidosis) là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do loài vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên. Vi khuẩn sống ở trong đất hoặc trong nước bề mặt, xâm nhập vào cơ thể qua các vết xước trầy da khi tiếp xúc hoặc do hít phải các hạt bụi có vi khuẩn, hít phải nước nhiễm khuẩn khi bơi/đuối nước ở ao, hồ, sông và suối.
Bệnh whitmore đang bị "bỏ quên" tại Việt Nam bởi rất ít người để ý đến bệnh hay xét nghiệm phát hiện ra vi khuẩn
Bệnh whitmore khó chẩn đoán do nhiều nguyên nhân, trong đó:
Một là, bệnh không có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng điển hình gì trên lâm sàng, dẫn đến khó chẩn đoán được bệnh. Nhiều bác sĩ không có phản xạ nghi ngờ ca bệnh, nên không gửi mẫu xét nghiệm vi sinh, dẫn đến bỏ sót ca bệnh.
Hai là, chẩn đoán bệnh phải dựa trên xét nghiệm vi sinh. Tuy nhiên, nhiều cán bộ xét nghiệm vi sinh vẫn chưa có kinh nghiệm trong xét nghiệm vi khuẩn whitmore hoặc chưa được đào tạo phương pháp xét nghiệm vi khuẩn whitmore, dẫn đến bỏ sót ca bệnh.
Ba là, các thiết bị định danh vi khuẩn trong bệnh viện hiện nay như kít API, máy Vitek và máy Phoenix thường định danh nhầm vi khuẩn whitmore thành vi khuẩn khác, dẫn đến trả sai kết quả xét nghiệm, từ đó không định hướng được điều trị đúng.
Về điều trị
- Việc điều trị bao gồm việc dùng thuốc kháng sinh, tuỳ thuộc vào vị trí và mức độ của bệnh.
- Đối với các thể bệnh nhẹ, khuyến cáo dùng các kháng sinh như imipenem, penicillin, doxycycline, amoxicillin-clavulanic acid, ceftazidime, ticarcillin-clavulanic acid, ceftriaxone, và aztreonam.
- Đối với những bệnh nhân nặng hơn, cần điều trị kết hợp hai trong số các loại kháng sinh kể trên, trong thời gian kéo dài đến 12 tháng.
- Nếu có biểu hiện của melioidosis phổi, và nếu cấy vi khuẩn vẫn còn dương tính sau sáu tháng, cần xem xét đến việc phẫu thuật cắt bỏ thuỳ phổi để loại bỏ các áp-xe phổi.
Nguồn: ST