Theo dược học cổ truyền, quả quất vị chua ngọt, tính mát, có công dụng khai vị lý khí (kích thích tiêu hoá), chỉ khát nhuận phế (làm hết khát và có lợi cho tạng phế), chỉ khái hoá đàm (giảm ho và trừ đờm), thường được dùng để chữa các chứng bệnh như hung phúc chướng thống (ngực bụng chướng đau), bất tư ẩm thực (chán ăn), ẩu thổ ách nghịch (nôn nấc), khái thấu đàm đa (ho khạc nhiều đờm), khái suyễn (ho hen) và giải độc cua cá. Nghiên cứu hiện đại cho thấy, quả quất có chứa nhiều pectin, tinh dầu, đường và các vitamin, có tác dụng chống viêm và quá mẫn, chống loét, trừ đờm, bình suyễn, kháng khuẩn và kháng vi rút, cải thiện chức năng tim mạch. Mật ong vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ trung, nhuận táo, giảm đau, giải độc, thường được dùng để bổ dưỡng cho các trường hợp suy nhược cơ thể. Nghiên cứu hiện đại cho thấy, mật ong có tác dụng kháng khuẩn, trừ đờm, giảm ho, giải độc, bảo hộ tế bào gan, nhuận tràng, tăng cường công năng miễn dịch, hạ huyết áp, phòng chống vữa xơ động mạch và dưỡng da, rất có lợi cho quá trình sinh trưởng và phát dục của trẻ em.
Như vậy, có thể thấy, cả hai vị thuốc đều có tác dụng tốt đối với cơ thể nói chung và đường hô hấp nói riêng. Việc sử dụng bài thuốc này để chữa một số bệnh lý hô hấp là hoàn toàn có cơ sở khoa học và trên thực tế đây là một phương thuốc dân gian rất phổ biến thường được dùng để phòng chống các chứng bệnh có ho suyễn, khạc đờm...Bởi vậy, chị có thể yên tâm và mạnh dạn dùng cho cháu mà không sợ có phản ứng độc hại. Tuy nhiên, vì cháu mới 10 tháng tuổi nên cách chế và cách uống phải rất hợp lý thì mới mong đạt được hiệu quả và dự phòng hữu hiệu các phản ứng nôn trớ và bị sặc khi uống thuốc. Cách tốt nhất là dùng 1 quả quất (chừng 10g), rửa sạch, cho vào bát hoặc chén, nghiền nát, chế thêm một chút mật ong rồi đem hấp cơm trong 15 - 20 phút, sau đó lấy ra để nguội, pha thêm một chút nước chín rồi chia uống vài ba lần trong ngày. Khi cho uống, cần chú ý bế trẻ lên tay, dùng thìa nhỏ, đổ thuốc từ từ vào dưới lưỡi để tránh các phản ứng không mong muốn. Để tăng thêm công hiệu của thuốc, có thể hấp quất và mật ong cùng với hoa hồng bạch 5g, hạt chanh 5g hoặc lá hẹ 5g hoặc xuyên bối mẫu 1g tán vụn.
ThS. Hoàng Khánh Toàn
Chủ nhiệm Khoa Y học Cổ truyền - Bệnh viện TƯQĐ 108
