Hiện nay, tiêm phòng vắc xin COVID-19 đang thu hút sự quan tâm của toàn xã hội. Trong đó, bệnh nhân ung thư là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nên việc tiêm phòng vắc xin càng phải hết sức chặt chẽ. Dưới đây là những thông tin tổng hợp hướng dẫn tiêm phòng vắc xin COVID-19 của Mạng lưới ung thư quốc gia Mỹ và Bộ Y tế Việt Nam cho bệnh nhân ung thư.
Bệnh nhân ung thư có nên tiêm vắc xin phòng COVID-19?
Theo Quyết định số 3355/QĐ-BYT của Bộ y tế, các bệnh nhân ung thư được xếp trong 16 nhóm đối tượng ưu tiên tiêm phòng vắc xin (người mắc bệnh mạn tính và người trên 65 tuổi) do có nguy cơ biến chứng cao khi mắc COVID-19 [1].
Hình 1: 16 đối tượng ưu tiên tiêm vắc xin COVID-19 theo Quyết định số 3355/QĐ-BYT
Tuy bệnh nhân ung thư có hệ thống miễn dịch kém hơn người bình thường nhưng kết quả 2 nghiên cứu công bố gần đây cho thấy 90% trong nhóm đối tượng này có đáp ứng miễn dịch với virus SARS-CoV-2 sau tiêm đủ liều vắc xin theo khuyến cáo [2].
Mạng lưới ung thư quốc gia Mỹ khuyến cáo như sau[3]:
- Bệnh nhân đã hoặc đang mắc ung thư nên được ưu tiên tiêm vắc xin sớm nhất có thể. Trong trường hợp thiếu vắc xin, cần ưu tiên các bệnh nhân ung thư có bệnh nền kết hợp, từ 65 tuổi trở lên, đang điều trị hoặc kết thúc điều trị dưới 6 tháng.
- Người nhà hoặc người chăm sóc bệnh nhân cũng nên tiêm vắc xin càng sớm càng tốt để giảm nguy cơ lây nhiễm cho bệnh nhân.
- Bệnh nhân có hệ miễn dịch chưa hồi phục hoàn toàn không nên tiêm vắc xin có nguồn gốc virus sống do chúng có thể làm cho hệ miễn dịch suy yếu hơn và gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.
Hiện nay có những loại vắc xin nào được cấp phép:
Tính đến ngày 26/7/2021, tổ chức y tế thế giới đã cấp phép cho 7 loại vắc xin COVID-19 của các hãng gồm: Pfizer, Moderna, Janssen, AstraZeneca, Serum Institute of India (Covishield), Sinopharm (Vero-cell) và Sinovac (CoronaVac) [4].
Tính đến 3/8/2021, Bộ y tế Việt Nam đã cấp phép có điều kiện 6 loại vắc xin của các hãng sau: AstraZeneca, Pfizer, Moderna, Gamaleya (Sputnik V), Sinopharm (Vero-Cell) và Janssen.
Bảng 1: Đặc điểm một số loại vắc xin COVID-19 hiện nay
|
Đặc điểm |
Pfizer |
Moderna |
AstraZeneca |
Sputnik V |
|
Cống nghệ |
mRNA |
mRNA |
Adenovirus |
Adenovirus |
|
Tuổi |
≥ 12 |
≥ 18 |
≥ 18 |
≥ 18 |
|
Hiệu quả phòng bệnh |
95% |
94% |
76% |
91,6% |
|
Số lần tiêm |
2 liều (Cách 3 tuần) |
2 liều (Cách 4 tuần) |
2 liều (Cách 4-12 tuần) |
2 liều (cách 3 tuần) |
|
Sinh kháng thể sau tiêm |
7 ngày |
14 ngày |
14 ngày |
7 ngày |
|
Chống chỉ định |
- Dị ứng với lần tiêm trước - Dị ứng với thành phần polyethylene glycol |
- Dị ứng với lần tiêm trước - Dị ứng với thành phần polyethylene glycol |
- Dị ứng với lần tiêm trước - Dị ứng với thành phần polysorbate 80 |
- Dị ứng với lần tiêm trước - Dị ứng với thành phần polysorbate 80 |
Thời điểm tiêm vắc xin:
Hầu hết bệnh nhân sau mổ, đang hóa trị, xạ trị, điều trị đích, điều trị miễn dịch đều có thể tiêm vắc xin COVID-19.
Bảng 2: Thời điểm tiêm vắc xin COVID-19 theo hướng dẫn của Mạng lưới ung thư quốc gia Mỹ [2]
|
Phương pháp điều trị |
Thời điểm tiêm chủng |
Ghi chú |
|
Phẫu thuật |
Trước phẫu thuật ít nhất 1 tuần hoặc sau khi đã bình phục sau phẫu thuật và xuất viện |
|
|
Xạ trị |
Bất kỳ thời điểm nào (trừ trường hợp xạ toàn thân hoặc đang có tác dụng phụ nặng) |
Bộ y tế Việt Nam khuyến cáo: sau xạ trị ít nhất 14 ngày |
|
Hóa chất |
1-2 tuần trước hoặc sau hóa chất (khi bạch cầu hạt về bình thường) |
Bộ y tế Việt Nam khuyến cáo: sau hóa trị ít nhất 14 ngày |
|
Điều trị đích |
Bất kỳ thời điểm nào |
|
|
Điều trị miễn dịch |
Bất kỳ thời điểm nào |
|
|
Ghép tủy |
Sau ghép ít nhất 3 tháng |
|
|
Liệu pháp tế bào (CART-T cell, NK) |
Sau điều trị ít nhất 3 tháng |
|
Tác dụng phụ thường gặp [5]:
Các tác dụng phụ hay gặp gồm: đau, sưng tấy tại vị trí tiêm; mệt mỏi, đau đầu, sốt, gai rét, đau mỏi cơ - khớp, buồn nôn. Ở lần tiêm sau thường nặng hơn lần đầu.
Tác dụng phụ hiếm gặp [5]:
- Dị ứng: thường với người có tiền sử dị ứng. Mức độ nặng là sốc phản vệ, cần được phát hiện sớm để xử trí kịp thời.
- Rối loạn đông máu: hầu hết ở phụ nữ 18-59 tuổi, thường 6-15 ngày sau tiêm vắc xin của AstraZeneca hoặc Janssen.
- Viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim: xuất hiện vài ngày sau mũi 2, chủ yếu ở người trẻ tuổi, sau tiêm vắc xin của Pfizer và Moderna.
Tùy đặc điểm tình hình dịch bệnh và nguồn cung vắc xin, mỗi quốc gia sẽ có chiến lược tiêm chủng riêng. Bệnh nhân ung thư không nên ngần ngại khi được tiêm vắc xin phòng COVID-19 vì đây vừa là quyền lợi cho bản thân vừa là trách nhiệm với cộng đồng.
Bệnh nhân ung thư có nhu cầu tư vấn về tiêm phòng vaccin COVID-19 xin liên hệ theo địa chỉ: Khoa Xạ trị - Xạ phẫu, Tầng hầm B2 Tòa nhà Trung tâm, Viện Ung thư, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Số 1 Trần Hưng Đạo, Hai Bà Trưng, Hà Nội. Điện thoại: 024.62784163.
Website: http://benhvien108.vn/gioi-thieu-khoa-xa-tri-xa-phau.htm
Fan page: https://www.facebook.com/xatri108.
Người viết: Bác sỹ Nguyễn Đình Châu
Khoa Xạ trị - Xạ phẫu, Viện Ung thư, Bệnh viện TWQĐ 108
Nguồn tham khảo:
- https://emohbackup.moh.gov.vn/publish/home?documentId=8456
- https://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2021/06/cancer-patients-show-good-covid-immune-response-vaccine-infection
- https://www.nccn.org/docs/default-source/covid-19/2021_covid-19_vaccination_guidance_v3-0.pdf?sfvrsn=b483da2b_60
- https://covid19.trackvaccines.org/agency/who/