Mặt khác, COPD thường ở nhóm người cao tuổi, khả năng miễn dịch suy giảm và tắc nghẽn đường thở cũng làm cho Coronavirus dễ dàng xâm nhập gây tổn thương và bội nhiễm các vi khuẩn khác, tăng nguy cơ tử vong trên những đối tượng này. Bệnh nhân COPD mắc Covid khi bị COPD dễ bị khó thở nặng, tiến triển nhanh hơn và nguy cơ tiến triển nặng cũng với tỷ lệ cao hơn. Trong bản hướng dẫn mới nhất của GOLD (chiến lược toàn cầu về COPD) năm 2021 đã bổ sung thêm một chương (chương 7) chuyên đề về COPD và Covid, nhằm hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và một số chú ý về đối tượng bệnh nhân COPD trong đại dịch Covid19.
Câu hỏi đặt ra là bệnh nhân mắc COPD có làm tăng nguy cơ mắc Covid- 19 không? Cho đến nay, các nghiên cứu trên thế giới khẳng định chưa có bằng chứng khoa học về bệnh nhân mắc COPD làm tăng tỷ lệ mắc Covid-19. Tuy nhiên, các nghiên cứu khẳng định những bệnh nhân mắc COPD là yếu tố nguy cơ độc lập làm tăng tỷ lệ nhập viện cũng như làm tăng rõ rệt tỷ lệ tử vong so với nhóm người không mắc COPD.
Một vấn đề nữa đặt ra là bệnh nhân mắc COPD cần chú ý gì trong khi khi sống trong cộng đồng có dịch Covid-19 bùng phát: như trên đã đề cập, bệnh nhân mắc COPd làm tăng tỷ lệ nhập viện, tăng mức độ nặng, tăng tỷ lệ tử vong. Vì thế, đối với bệnh nhân mắc COPD càng phải thực hiện chiến lược “5K+Vaxcin” một cách nghiêm túc nhất. Bệnh nhân phải duy trì các thuốc điều trị COPD đều đặn tại nhà, khuyến cáo cơ sở điều trị cấp thuốc dài hạn hơn cho bệnh nhân để bệnh nhân có thuốc dùng hằng ngày theo hướng dẫn. Bệnh nhân phải hạn chế tối đa tiếp xúc với người khác nhằm tránh lây nhiễm Covid- 19, kể cả việc tư vấn bác sỹ chuyên khoa hô hấp cũng nên tư vấn qua điện thoại, cũng hạn chế tối đa đến thăm khám tư vấn tại bệnh viện. Trong đợt dịch bệnh Covid -19 các cơ sở y tế cũng nên giảm thiểu việc đo chức năng hô hấp cho bệnh nhân trừ khi phải đánh giá trước phẫu thuật. Trong khi dùng thuốc tại nhà nên thay thế thuốc dạng khí dung bằng các hộp thuốc dạng hộp xịt định liều hoặc dạng dạng bột khô nhằm giảm nguy cơ phát tán virut. Ngoài vấn đề dùng thuốc, bệnh nhân cần chú trọng chế độ dinh dưỡng và tập phục hồi chức năng hô hấp tại nhà theo hướng dẫn một cách đều đặn.
Vaccine phòng COVID-19 là một “lá chắn” đối với dịch bệnh này. Vì vậy, người mắc lý này rất cần được tiêm vaccine phòng COVID-19. Tuy nhiên, khi tiêm phòng cho những bệnh nhân này cũng cần một số lưu ý:
Bệnh nhân COPD thường là ở nhóm người cao tuổi có 1 hoặc nhiều bệnh nền, nguy cơ bị nặng và tỷ lệ tử vong cao khi mắc Covid rất cần được tiêm phòng vacxin Covid 19 nhưng phải được tiêm tại bệnh viện nơi có đủ khả năng cấp cứu.
Trước khi tiêm phòng cần duy trì điều trị kiểm soát tốt triệu chứng của COPD, bệnh nhân phải ở giai đoạn ổn định (ngoài đợt cấp), không dùng Corticosteroid toàn thân trong vòng 10 đến 14 ngày. Khi khám sàng lọc trước tiêm ngoài hỏi tiền sử dị ứng, đo mạch, nhiệt độ, huyết áp thì cần khám hô hấp: bệnh nhân có chỉ định tiêm khi nhịp thở dưới 25 lần/ phút, SpO2> 94%. Sau tiêm bệnh nhân được theo rõi tại bệnh viện ít nhất 30 phút và khi về nhà chú ý vẫn dùng các thuốc kiểm soát COPD theo hướng dẫn và theo rõi tình trạng khó thở cũng như dị ứng sau tiêm vacxin. Nếu khó thở tăng, thở rít, nổi ban dát sẩn ngoài da… Cần báo ngay cho bác sĩ. Để giảm thiểu tương tác thuốc với vacxin cũng như làm giảm hiệu lực bảo vệ của vacxin thì bệnh nhân mắc COPD sau khi tiêm còn cần lưu ý tránh dùng thuốc nhóm corticosteroide đường toàn thân (dùng đường uống và đường tiêm) để điều trị COPD.
PGS.TS. Nguyễn Đình Tiến – Khoa Nội Hô hấp – Bệnh viện TWQĐ 108