Khuyến cáo về thời điểm phẫu thuật theo chương trình cho bệnh nhân nhiễm COVID-19

Hiện tại có 04 hướng dẫn lâm sàng của các nền y học lớn (Anh ¹, Úc ², Hoa Kỳ ³, Pháp ⁴) về phẫu thuật theo chương trình cho bệnh nhân nhiễm COVID-19

Tóm tắt 04 hướng dẫn lâm sàng này có các nội dung chính như sau:

1. Không nên phẫu thuật theo chương trình cho bệnh nhân đang nhiễm COVID -19.

Để phát hiện bệnh nhân có nhiễm COVID-19 tại thời điểm trước phẫu thuật theo hướng dẫn lâm sàng của Anh khuyến cáo xét nghiệm PCR trước vào viện

Theo Hoa Kì nếu bệnh nhân nhiễm COVID-19 mới khỏi trong vòng 90 ngày thì không cần xét nghiệm còn nếu nhiễm COVID-19 quá 90 ngày cần xét nghiệm Realtime PCR trong vòng 72 giờ trước phẫu thuật.

Theo Pháp: xét nghiệm Realtime PCR trong 72 h trước phẫu thuật, test nhanh kháng nguyên chỉ dành cho bệnh nhân đủ tất cả các tiêu chuẩn: có tình trạng miễn dịch bình thường đã tiêm vaccine đầy đủ, không có các bệnh kèm theo nghiêm trọng, không có các yếu tố nguy cơ tiến triển nặng trong trường hợp nhiễmCOVID-19, phẫu thuật không lớn, phẫu thuật không có nguy cơ tạo khí dung.

Còn hướng dẫn lâm sàng của Úc không khuyến cáo cụ thể về loại test và thời gian test, tuy nhiên không nên lặp lại xét nghiệm nhiều lần.

2. Bệnh nhân nên: tự cách li một thời gian trước phẫu thuật và rút ngắn tối đa thời gian nằm viện để giảm nguy cơ nhiễm COVID-19.

3. Để đề phòng lây nhiễm chéo virus tại bệnh viện trong giai đoạn chu phẫu nnên tiêm vaccine cho bệnh nhân trước phẫu thuật

Hướng dẫn lâm sàng của Úc khuyến cáo cụ thể nhất, nên tiêm vaccine ít nhất trước 1 tuần để tránh nhầm lẫn triệu chứng sốt hay mệt mỏi và đặc biệt là tình trạng viêm cơ tim do các loại vaccine mARN, để đạt hiệu quả bảo vệ tốt nhất nên tiêm vaccine trước phẫu thuật theo chương trình 02 tuần; đối với các bệnh nhân ghép tạng hay suy giảm miễn dịch nên tiêm vaccine trước phẫu thuật 04 - 06 tuần.

Hướng dẫn lâm sàng của Hoa Kỳ khuyến cáo tiêm vaccine trước 2 tuần của phẫu thuật theo chương trình còn hướng dẫn lâm sàng của Anh thì không có khuyến cáo cụ thể thời gian tiêm vaccine.

Theo hướng dẫn lâm sàng của Pháp khuyến cáo tiêm vaccine tối thiểu 72h trước phẫu thuật để tránh nhầm lẫn phản ứng sau tiêm vaccine với các vấn đề của phẫu thuật.

4. Các hướng dẫn lâm sàng đều khuyến cáo nên phẫu thuật theo chương trình cho những bệnh nhân không còn triệu chứng COVID-19, tuy nhiên có sự khác biệt về thời điểm tiến hành phẫu thuật.

Hướng dẫn lâm sàng của Anh và Hoa kỳ thống nhất nên phẫu thuật theo chương trình sau thời điểm nhiễm COVID-19 07 tuần.

Hướng dẫn lâm sàng của Úc khuyến cáo 04 tuần với phẫu thuật nhỏ, 08 tuần với phẫu thuật lớn.

Hướng dẫn lâm sàng của Pháp khuyến cáo 04 tuần với những bệnh nhân có được tiêm phòng đầy đủ, không có suy giảm miễn dịch, và không có triệu chứng; 06 tuần nếu bệnh nhân không có đầy đủ 03 tiêu chuẩn trên.

Như vậy, thời điểm phẫu thuật tùy thuộc vào nhiều yếu tố: tính chất của phẫu thuật (ít hay nhiều nguy cơ), mức độ nhiễm của bệnh nhân ở đợt nhiễm COVID trước đó (không triệu chứng, có triệu chứng và đã hết, còn triệu chứng dai dẳng), và các yếu tố kèm theo khác của người bệnh (tiêm đủ vắc xin hay chưa, có suy giảm miễn dịch hay không).

Tài liệu tham khảo

1. SARS- CoV2 infection, COVID 19 and timing of elective surgery.
2. Timing of surgery after COVID-19 in adults: tháng 8 / 2022 bởi NSW
3. ASA and APSF joint statement on elective surgeries/ procedures and anesthesia for patient after COVID 19 –infection.
4. Préconisations pour l’adaptation de l’offre de soins en anesthésie-réanimation dans le contexte de pandémie de COVID-19.

Tác giả: ThS. BS. Trần Đức Hưng, TS. Tống Xuân Hùng, PGS. TS. Nguyễn Minh Lý. Khoa Gây mê hồi sức, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.