Bệnh gút là gì?
Bệnh gút gây đau đớn và sưng khớp. Gút xảy ra khi bạn có nhiều chất hóa học gọi là urate trong máu của bạn. Urate được tạo ra trong cơ thể khi bạn tiêu hóa một số loại thực phẩm. Chất này thường là vô hại. Nhưng ở một số người, nó tích tụ và tạo thành tinh thể. Các tinh thể có thể lắng đọng trong khớp của bạn, gây sưng và đau.
Không phải tất cả mọi người có mức urate cao đều bị bệnh gút. Nhưng bạn có urate trong máu càng cao, bạn càng có nhiều nguy cơ bị gút.
Sau đây là một số yếu tố liên quan đến tăng urate trong máu:
• Uống quá nhiều rượu, đặc biệt là bia
• Ăn nhiều một số loại thực phẩm, đặc biệt là thịt đỏ và hải sản có vỏ (Shellfish)
• Rất béo (béo phì)
• Một số bệnh, bao gồm bệnh tim, huyết áp cao, tiểu đường và tăng cholesterol
• Một số loại thuốc, bao gồm thuốc lợi tiểu và uống aspirin hàng ngày.
Các triệu chứng như thế nào?
Bạn bị cơn đau tồi tệ ở một trong các khớp của bạn. Nó đến đột ngột, trong một vài giờ, thường xuất hiện trong đêm. Cơn đau có thể đánh thức bạn dậy. Ngay cả khi đắp khăn trải giường lên một khớp bị gút có thể gây đau. Bạn rất có thể bị cơn gút ở ngón chân cái. Các khớp khác có thể bị bệnh bao gồm các khớp khác ở bàn chân, mắt cá chân, đầu gối, cổ tay, ngón tay và khuỷu tay của bạn.
Một khớp bị bệnh gút thường sưng lên. Vùng da xung quanh đó có thể trông đỏ và sáng bóng. Khớp đó có thể cảm thấy cứng và nóng khi sờ. Cơn đau sẽ tồi tệ hơn nếu bạn va chạm vào khớp. Tinh thể urate cũng có thể hình thành dưới da trên bàn tay, đầu gối, cổ tay, khuỷu tay hoặc tai của bạn. Chúng trông giống như những bướu, hạt màu trắng.
Các bác sĩ gọi những bướu, hạt này là hạt tophi.
Bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh gút bằng cách thăm khám và hỏi về các triệu chứng của bạn. Bác sĩ có thể lấy một mẫu chất lỏng từ khớp của bạn để tìm tinh thể urate, mặc dù xét nghiệm này không phải lúc nào cũng cần thiết. Bạn cũng có thể cần xét nghiệm máu để kiểm tra xem bạn có bao nhiêu urate trong máu của bạn. Tuy nhiên, bạn sẽ thường không có mức urate cao cho đến khi hết các triệu chứng của bạn, bởi vì mức độ urate thường thấy là trong giới hạn bình thường trong một cơn cấp của bệnh gút.
Phương pháp điều trị nào có hiệu quả?
Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị và dự phòng cơn gút cấp. Và có một số phương pháp bạn có thể tự áp dụng cho mình:
Những điều bạn có thể làm cho chính mình
Bạn có thể đỡ đau nếu chườm lạnh bằng cách đặt một túi nước đá xung quanh khớp đau. Bạn có thể làm một túi chườm đá bằng cách gói một túi đậu Hà Lan đông lạnh trong một chiếc khăn. Để giữ cho chăn hoặc khăn trải giường không dè ép khớp đau của bạn vào ban đêm, hãy làm một hộp bảo vệ cho khớp của bạn (ví dụ từ một hộp các tông).
Bạn có nhiều nguy cơ bị bệnh gút nếu bạn ăn một số loại thực phẩm hoặc uống nhiều bia. Thay đổi thực phẩm bạn ăn và uống có thể giúp ngăn ngừa xuất hiện các cơn gút. Những thay đổi lối sống này được các bác sĩ khuyến nghị như sau:
• Giảm cân bằng chế độ ăn kiêng kiểm soát calo (nếu bạn thừa cân).
• Giảm bớt ăn một phần thịt hoặc cá mỗi ngày.
• Uống ít rượu và chọn rượu vang thay vì bia hoặc rượu mạnh.
• Uống một ly sữa tách kem mỗi ngày.
Thuốc chữa cơn gút cấp
Bạn có thể được dùng thuốc giảm đau được gọi là thuốc chống viêm không steroid (CVKS- NSAID) để kiểm soát cơn đau. Chúng có thể gây chảy máu, đặc biệt là ở liều cao. Bạn có thể cần một thuốc khác đi kèm, để bảo vệ dạ dày của bạn khỏi chảy máu.
Một loại thuốc gọi là colchicine đã được sử dụng trong nhiều năm để điều trị bệnh gút. Bác sĩ của bạn có thể kê đơn thuốc này nếu bạn không thể dùng CVKS. Nói chung, thuốc này sẽ có hiệu quả tốt, nhưng không phải cho tất cả mọi người sử dụng. Nhiều người dùng colchicine bị nôn mửa và tiêu chảy. Bạn không thể dùng colchicine liều cao trong thời gian dài, bởi vì nó có thể gây ra tác dụng phụ nguy hiểm.
Nếu bạn không thể dùng các loại thuốc trên, bác sĩ có thể kê toa một loại thuốc corticosteroid viên nén ngắn ngày, hoặc tiêm corticosteroid vào khớp bị viêm.
Thuốc dự phòng gút
Những loại thuốc này làm giảm lượng urate trong cơ thể bạn. Điều này có thể gúp bạn giảm nguy cơ bị cơn đau cấp khác của bệnh gút.
Một khi bạn đã bắt đầu, bạn có thể cần phải tiếp tục dùng các loại thuốc này suốt đời. Nếu bạn dừng thuốc lại, bạn có nhiều khả năng bị một cơn gút khác. Trước khi bạn bắt đầu dùng loại thuốc này, bạn có thể muốn suy xét về mức độ bệnh gút gây phiền bạn, mức độ thường xuyên xảy ra cơn gút cấp và liệu bạn có sẵn sàng duy trì liên tục việc uống thuốc mỗi ngày.
Allopurinol có thể hạ urate. Nó có thể làm cho các triệu chứng của bạn tồi tệ hơn nếu bạn bắt đầu dùng nó trong cơn đau cấp của bệnh gút, vì vậy bác sĩ sẽ không kê đơn thuốc này cho bạn trong khoảng ít nhất hai tuần sau khi bệnh gút của bạn đã ổn định. Bạn cũng có nhiều nguy cơ bị một cơn gút cấp khi bạn bắt đầu dùng thuốc này. Bạn sẽ cần phải xét nghiệm máu trong thời gian đó, và bác sĩ sẽ điều chỉnh liều bạn dùng theo mức urate trong máu của bạn.
Bác sĩ của bạn có thể kê toa probenecid nếu allopurinol không hiệu quả. Probecenid có thể làm giảm tần suất các cơn gút cấp, nhưng làm tăng nguy cơ bị sỏi thận. Đó là bởi vì thuốc này làm giảm urate trong máu của bạn nhưng làm tăng urate trong nước tiểu của bạn. Bạn cần uống nhiều nước, khoảng 2 đến 3 lít mỗi ngày.
Một loại thuốc mới cho bệnh gút là febuxostat. Chúng ta chưa biết liệu nó có hiệu quả hơn allopurinol hay không. Bác sĩ có thể kê đơn febuxostat nếu bạn không thể dùng allopurinol.
Điều gì sẽ xảy ra với tôi?
Cơn đau cấp do bệnh gút của bạn sẽ biến mất trong khoảng 10 ngày. Một số người chỉ bị một cơn gút cấp trong đời họ. Nhưng hầu hết những người đã có một cơn gút cấp đều bị nhiều cơn hơn sau đó.
Một số ít người bị cơn gút cấp thường xuyên. Điều này đôi khi được gọi là bệnh gút mạn tính (viêm khớp gút mạn tính). Các triệu chứng của gút mạn giống như đối với bệnh gút bình thường, nhưng bạn bị các cơn gút cấp nhiều và thường xuyên hơn. Nếu bạn thường xuyên bị các cơn gút cấp, các tinh thể urate có thể làm tổn hại các khớp của bạn. Điều này làm cho bạn cảm thấy các khớp cứng, khó cử động hơn bình thường.
PGS. TS. Trần Hồng Nghị
Khoa Nội Cơ Xương Khớp (A17), Bệnh viện TWQĐ 108