Virus COVID-19 đang gây dịch viêm phổi trên toàn thế giới xuất hiện đầu tiên ở Vũ Hán Trung quốc là một chủng mới phát hiện, có liên quan mật thiết với chủng virus gây đại dịch SARS năm 2003 và MERS năm 2012.
Để góp phần tăng giá trị chẩn đoán và điều trị viêm phổi do COVID-19 thì việc nắm rõ các triệu chứng hình ảnh X quang của viêm phổi virus nói chung và viêm phổi do COVID-19 nói riêng, là một việc cần thiết và hết sức quan trọng.
1.Tổn thương trên X quang và cắt lớp vi tính (CLVT) ngưc của viêm phổi do virus nói chung.
Tổn thương thay đổi theo giai đoạn của bệnh, giai đoạn đầu có thể bình thường trên X quang.
Tổn thương tổ chức kẽ phổi: Gồm các tổn thương dày kẽ dạng kính mờ, lưới mờ hoặc các đường dày kẽ dạng đường Kerley.
Có thế có các nốt mờ, hay đám mờ khu trú hay lan tỏa.
Tổn thương mô kẽ kết hợp với đông đặc nhu mô phổi khu trú hay lan tỏa.
Tổn thương thường lan tỏa, hay ở ngoại vi, thùy dưới hai bên và ít có phá hủy.
Tổn thương thường tiến triển nhanh, khi khỏi có thể để lại xơ phổi.
Một số hình ảnh X quang và CLVT ngực có thể gặp ở viêm phổi virus.
Hình 1: Tổn thương dạng kính mờ.
Hình 2: Tổn thương đông đặc thùy dưới hai phổi, hình phế quản chứa khí trong vùng nhu mô phổi đông đặc.
Hình 3: Hình ảnh đường Kerley B do phù mô kẽ.
Hình 4: Tổn thương kết hợp gồm dày kẽ, dạng nốt mờ, dày thành phế quản và dạng chồi cây
2. Tổn thương trên X quang và CLVT của viêm phổi do virus COVID-19.
Thường có triệu chứng X quang của viêm phổi virus nói chung và không có triệu chứng đặc hiệu.
Tuy nhiên với những bệnh nhân viêm phổi Vũ Hán – Trung Quốc thì thấy như sau.
+ Hình ảnh X quang hay gặp bình thường trong giai đoạn đầu ủ bệnh, tổn thương phát hiện trên X quang thường thấy ở lần chụp thứ hai, sau lần chụp đầu vài ngày.
+ Tổn thương thường bắt đầu ở một thùy sau đó lan ra nhiều thùy, từ một phổi rồi lan sang hai phổi, số ít bệnh nhân có tổn thương một phổi.
+ Tổn thương giai đoạn đầu thường là kính mờ, giai đoạn muộn đông đặc khu trú hay lan tỏa, không đều, ranh giới không rõ, thường ở ngoại vi và thùy dưới phổi, ít khi phá hủy tạo hang, có ít trường hợp tràn khí-dịch màng phổi và hạch rốn phổi.
+ Các tổn thương thường tiền triển nhanh khi có triệu chứng đầu tiên trên X quang, nên việc kiểm tra lại bằng X quang thường xuyên là một việc làm cần thiết.
+ Hình ảnh X quang thường thay đổi chậm hơn so với lâm sàng.
+ Giai đoạn phục hồi thì để lại di chứng dày dính và xơ hóa phổi.
Hình 5. Hình ảnh CLVT ở NB nữ, 33 tuổi bị viêm phổi COVID-19 ở Vũ Hán, Trung Quốc
A. Hình kính mờ, ranh giới không rõ, vùng phân thùy đỉnh sau thùy trên hai phổi.
B. Sau 3 ngày tổn thương ở phồi phải có xu hướng lan rộng hơn.
Hình 6. X quang ngực ở BN nam, 65 tuổi bị viêm phổi do COVID-19 ở Vũ Hán, Trung Quốc.
A. Khi BN mới vào viện: Tổn thương dạng kính mờ khu vực 1/3 giữa trường phổi trái.
B. Ngày thứ 3: Tổn thương dạng đông đặc lan tỏa rộng hơn khu vực 1/3 giữa trường phổi trái song ưu thế phần thấp.
C. Ngày thứ 5: Tổn thương dạng mờ không đều lan tỏa, ranh giới không rõ, ưu thế ngoại vi và phần thấp hai phổi.
D. Ngày thứ 6: Tổn thương lan rộng hơn phim ngày thứ 5, mức độ đông đặc bên trái nặng hơn.
Hình 7. X quang ngực tổn thương dạng kính mờ đậm, kết hợp với đông đặc nhu mô phổi, ưu thế 2/3 dưới hai phổi, ở BN nữ, 43 tuổi, viêm phổi do COVID-19 ở Vũ Hán, Trung Quốc.
Hình 8. Hình CLVT cửa sổ phổi ở bé trai, 8 tuổi bị viêm phổi COVID-19 ở Vũ Hán, Trung Quốc, thấy hình kính mờ, đông đặc, ưu thế phần thấp, phía sau hai bên.
Tài liệu tham khảo
Nguồn dẫn từ www.radiology.com.vn
Nanshan Chen, Min Zhou, Xuan Dong et al, Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study. www.thelancet.com Published online January 29,2020.
Khoa chẩn đoán hình ảnh BVTƯ QĐ 108